ناترازی برق، بحران ملی؛ راه‌حل محلی

به گزارش گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «صدای ماشکید»، فرسودگی شبکه برق، افزایش دمای هوا و رشد بی‌رویه مصرف برق در سیستان و بلوچستان، بار دیگر بحران خاموشی‌های مکرر را در این استان تشدید کرده است. با افزایش دمای هوا و استفاده بیشتر از وسایل سرمایشی، مصرف برق به شکل چشمگیری افزایش‌یافته، این در حالی است که ظرفیت تولید و زیرساخت‌های انتقال و توزیع برق در استان، توان پاسخ‌گویی به این تقاضا را ندارد.

کارشناسان و مسئولان راهکار پایدار برون‌رفت از این وضعیت را توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر عنوان می‌کنند.

شبکه‌ای فرسوده در اقلیمی سخت
محسن صدر، مدیرعامل شرکت برق منطقه‌ای سیستان و بلوچستان در گفتگو با خبرنگار ما با تأکید بر ناترازی میان تولید و مصرف انرژی در استان، بیان کرد: پراکندگی مشترکان در گستره جغرافیایی استان و طول بالای خطوط توزیع و انتقال نسبت به میانگین کشوری، بهره‌برداری ایمن از شبکه برق را دشوار کرده است.

وی افزود: گرمای شدید، طوفان‌های گرد و خاک، و سیلاب‌های فصلی از دیگر عواملی هستند که موجب فرسودگی شبکه و دشواری در حفظ و نگهداری آن می‌شوند.

چالش‌های مردم و آسیب به اصناف
خاموشی‌های برق، علاوه بر مختل کردن زندگی روزمره، فعالیت اصناف و بخش تولید را نیز با مشکل مواجه کرده است؛ صاحبان مشاغل، به‌ویژه در شهرک‌های صنعتی و نانوایان، از خسارات ناشی از نوسان و قطع برق گلایه‌مندند؛ به‌تازگی نیز ویدئویی از اعتراض نانوایان منطقه سیستان که در پایگاه خبری «صدای ماشکید» هم منتشر شد که در آن یکی از نانوایان از فاسدشدن خمیر نانوایی به دلیل قطعی برق بین ساعت ۱۰ تا ۱۵ خبر می‌دهد.

همچنین قطع برق سبب افت فشار یا قطع آب در برخی مناطق به‌ویژه در ساختمان‌های چندطبقه شده که مشکلات جدی برای شهروندان ایجاد کرده است؛ شهروندان همچنین از روشن ماندن چراغ معابر در روز و نورپردازی‌های غیرضروری ساختمان‌های مسکونی در شب انتقاد کرده‌اند.

انرژی‌های تجدیدپذیر؛ گامی به‌سوی آینده‌ای پایدار
باتوجه‌به ظرفیت بالای اقلیمی سیستان و بلوچستان در حوزه انرژی خورشیدی و بادی، توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر به‌عنوان راهکاری مهم و کارآمد در مسیر تأمین برق پایدار مطرح شده است؛ تاکنون بیش از ۲۰۰ هزار پنل خورشیدی ۵ کیلوواتی توسط بسیج سازندگی سپاه سلمان و با مشارکت قرارگاه‌های غدیر و پیشرفت و آبادانی در شمال استان نصب شده و نصب ۵۰۰ پنل دیگر نیز در دست اقدام است.

تقویت زیرساخت‌های فرسوده برق و ظرفیت‌های مغفول تجدیدپذیر در سیستان‌وبلوچستان
محمد جامه‌بزرگ کارشناس فنی عمرانی و طرح و برنامه دانشگاه فرهنگیان سیستان و بلوچستان در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی « صدای ماشکید» بیان کرد: یکی از مهم‌ترین چالش‌های شبکه برق در سیستان و بلوچستان، فرسودگی زیرساخت‌ها و عدم بهره‌گیری مطلوب از انرژی‌های نو است؛ برای مقابله با این وضعیت، مجموعه‌ای از راهکارهای عملیاتی و سیاستی قابل طرح است که می‌تواند در تقویت شبکه و کاهش ناترازی برق نقش‌آفرین باشد.

وی افزود: در گام نخست، موضوع نظارت مؤثر بر شبکه باید جدی گرفته شود؛ به‌جای کنتورهای قدیمی، استفاده از کنتورهای هوشمند به عنوان ابزاری برای پایش مصرف و جلوگیری از هدررفت برق، یک ضرورت است؛ همچنین، بهره‌گیری از نیروگاه‌های سیکل ترکیبی به جای نیروگاه‌های گازی و ارتقای راندمان نیروگاه‌ها، از جمله راهبردهایی است که می‌تواند به بهبود عملکرد شبکه منجر شود.

اقدامات حمایتی برای کاهش مصرف برق خانگی 
جامه‌بزرگ تصریح کرد: در حوزه مدیریت مصرف خانگی نیز پیشنهادهایی وجود دارد؛ یکی از مهم‌ترین آن‌ها، ارائه تسهیلات برای تعویض کولرهای پنجره‌ای پرمصرف با کولرهای بهینه است؛ این اقدام می‌تواند به شکل ملموسی از بار شبکه بکاهد.

وی ادامه داد: در کنار آن، ضرورت اطلاع‌رسانی گسترده درباره صرفه‌جویی انرژی از طریق صدا و سیما و فضای مجازی مطرح است؛ از جمله ترویج استفاده از لامپ‌های کم‌مصرف و ایجاد الزامات شهری برای کاهش نورپردازی‌های غیرضروری در معابر و ساختمان‌ها، به‌ویژه در مناطقی مانند زیباشهر زاهدان که روشنایی تزئینی بی‌رویه به چشم می‌خورد.

توجه به ظرفیت‌های بی‌نظیر استان در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر
کارشناس فنی عمرانی و طرح و برنامه دانشگاه فرهنگیان سیستان و بلوچستان اظهار کرد: در کنار همه این راهکارها، توجه به ظرفیت‌های بی‌نظیر استان در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر به‌ویژه انرژی خورشیدی و بادی، امری اجتناب‌ناپذیر است. با وجود مناطق بادخیز در شمال استان مانند زابل، به‌جای نصب پنل‌های خورشیدی که در معرض گردوغبار قرار می‌گیرند، باید به سراغ توسعه مزارع بادی رفت.

وی عنوان کرد: در مقابل، زاهدان با زمین‌های وسیع و صاف، بستر مناسبی برای احداث مزارع خورشیدی متصل به شبکه (On-Grid) فراهم کرده که نیازی به استفاده از باتری‌های گران‌قیمت لیتیومی ندارد و می‌تواند برق را مستقیماً وارد شبکه کند.

جامه‌بزرگ تشریح کرد: با این حال، موانع متعددی در مسیر توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر دیده می‌شود؛ گرچه تصمیم بر آن بوده که ادارات دولتی ۲۰ درصد از انرژی مصرفی خود را از منابع تجدیدپذیر تأمین کنند، این مصوبه در بسیاری از نهادها اجرایی نشده است.

کم‌کاری وزارت نیرو و شرکت توزیع استان
وی افزود: بخش مهمی از این مشکل به کم‌کاری وزارت نیرو و شرکت توزیع استان بازمی‌گردد؛ مراجعه به شرکت توزیع برای معرفی پیمانکاران واجد صلاحیت جهت احداث سامانه‌های خورشیدی، با عدم پاسخگویی و بی‌توجهی همراه بوده، به‌طوری‌که حتی نامه‌نگاری رسمی پس از گذشت یک ماه هنوز پاسخی دریافت نکرده است.

کارشناس فنی عمرانی و طرح و برنامه دانشگاه فرهنگیان سیستان و بلوچستان با بیان اینکه از سوی دیگر، نبود تسهیلات حمایتی از سوی دولت، یکی دیگر از موانع توسعه این حوزه است، اذعان کرد: اجرای طرح‌های خورشیدی خانگی یا سازمانی نیاز به سرمایه‌گذاری اولیه بالایی دارد و بدون حمایت‌های مالی و تسهیلات بانکی، عملاً برای بسیاری از خانواده‌ها و نهادها ممکن نیست؛ همچنین، تحریم‌ها و وارداتی بودن بخشی از تجهیزات خورشیدی از جمله پنل‌ها، به کندی اجرای پروژه‌ها دامن زده است.

جامه‌بزرگ تصریح کرد: با وجود این موانع، کارشناسان بر این باورند که امیدواری به توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، به‌ویژه پنل‌های خورشیدی خانگی، بسیار بالاست؛ با مدیریت صحیح، اطلاع‌رسانی گسترده و حمایت اصولی از سوی دولت و نهادهای مسئول، می‌توان هر ساختمان را به یک واحد تولید برق تبدیل کرد.

 استفاده از سامانه‌های On-Grid 
وی ادامه داد: بسیاری از مردم هنوز از تفاوت میان سامانه‌های On-Grid و Off-Grid آگاه نیستند؛ درحالی‌که سامانه‌های On-Grid که به باتری نیاز ندارند، می‌توانند برق تولیدی را مستقیماً وارد شبکه کرده و حتی برای خانوارها درآمدزایی داشته باشند.

کارشناس فنی عمرانی و طرح و برنامه دانشگاه فرهنگیان سیستان و بلوچستان در پایان خاطرنشان کرد: به شرط حمایت دولت، ارائه تسهیلات مناسب و ورود جدی رسانه‌ها به میدان آگاهی‌بخشی، قطعاً انرژی‌های تجدیدپذیر می‌توانند نقش مؤثری در کاهش ناترازی برق و تأمین پایدار انرژی ایفا کنند؛ سیستان و بلوچستان با برخورداری از تابش آفتاب شدید و بادهای مناسب، پتانسیل تبدیل شدن به یکی از قطب‌های تولید انرژی کشور را دارد؛ نه‌تنها در تأمین برق مورد نیاز خودکفا شود، بلکه بخش بزرگی از برق کشور را نیز تأمین کند، مشروط به آنکه دولت، نهادها و مردم هم‌صدا و هم‌پیمان در این مسیر حرکت کنند.

منصور بیجار استاندار سیستان و بلوچستان، نیز دراین‌خصوص با اشاره به لزوم بهره‌گیری از انرژی‌های پاک، گفت: گسترش پنل‌های خورشیدی در روستاها و اداره‌ها از اولویت‌های استان است و حمایت فنی و مالی از مردم و بخش خصوصی در این زمینه ادامه دارد.

وی ادامه داد: با مشارکت‌بخش خصوصی و اصلاح الگوی مصرف در سطح عمومی و اداری، می‌توان فشار بر شبکه برق را کاهش داد و از توقف فعالیت واحدهای تولیدی جلوگیری کرد.

 هشدارها و نظارت‌ها برای مصرف بهینه
حجت‌الاسلام والمسلمین علی موحدی‌راد رئیس‌کل دادگستری سیستان و بلوچستان، نیز با تأکید بر لزوم مدیریت مصرف، از پایش مصرف برق در دستگاه‌های اجرایی خبر داد و گفت: ادارات پرمصرف در صورت رعایت‌نکردن دستورالعمل‌های صرفه‌جویی با برخورد جدی مواجه خواهند شد.

ترویج فرهنگ صرفه‌جویی و مشارکت اجتماعی
آیت‌الله مصطفی محامی، نماینده ولی‌فقیه در استان نیز ضمن تأکید بر ضرورت برنامه‌ریزی دقیق دولت، اظهار کرد: صرفه‌جویی در مصرف انرژی نه‌تنها یک ضرورت اقتصادی، بلکه یک وظیفه شرعی است و باید فرهنگ مصرف در جامعه اصلاح شود.

پویش «۲۵ درجه»؛ مشارکت مردمی برای برق پایدار
در همین راستا، محمد رئیسی، مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق استان با دعوت از شهروندان برای پیوستن به پویش «۲۵ درجه»، تصریح کرد: با تنظیم دمای کولرگازی روی ۲۵ درجه، کاهش مصرف در ساعات اوج بار و استفاده از سایه‌بان برای تجهیزات سرمایشی، می‌توان به پایداری شبکه برق و کاهش آلودگی هوا کمک کرد.

وی همچنین به اهمیت استفاده از وسایل برقی کم‌مصرف و خاموش‌کردن لامپ‌های اضافی اشاره کرد و افزود: همکاری مردم کلید حل بحران ناترازی برق است.

در شرایطی که زیرساخت‌های فرسوده، گرمای بی‌سابقه و رشد تقاضای برق، شبکه برق سیستان و بلوچستان را در معرض بحران قرار داده، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر می‌تواند راه نجاتی مطمئن باشد؛ راهی که با حمایت دولت، همکاری بخش خصوصی و مشارکت مردم، مسیر تأمین پایدار انرژی را هموار می‌سازد.

انتهای خبر/