سایه‌دوزی شاهکاری از تاریخ و ظرافت

به گزارش خبرنگار گروه اقتصادی پایگاه خبری تحلیلی «صدای‌ماشکید»، در شهرستان نیمروز هنر سیاه دوزی به‌عنوان نماد زیبایی و خلقیت شناخته می‌شود. سیاه‌دوزی یکی از قدیمی‌ترین و پرطرف‌دارترین رشته‌های صنایع‌دستی در ایران است که ریشه‌های آن به دوران باستان برمی‌گردد.

این هنر به‌ویژه در منطقه نیمروز و دیگر نقاط استان سیستان و بلوچستان رونق یافته و به‌عنوان یک نماد هویتی در این منطقه شناخته می‌شود.

درگذشته، سیاه‌دوزی از طریق زنان خانه‌دار در مراسم‌های محلی و مراسم خاص مذهبی به کار می‌رفته و بخشی از فرهنگ لباس‌پوشی مردم بوده است. این هنر ویژگی‌های بومی خاصی را در الگوهای خود به نمایش می‌گذارد و نشان‌دهنده هویت و زندگی روزمره مردم به شمار می‌رود.

در سیاه‌دوزی از ابزارهای ساده اما مؤثری استفاده می‌شود. مهم‌ترین ابزارها شامل سوزن، نخ سیاه و پارچه‌های پنبه‌ای یا ابریشمی است. انتخاب پارچه و کیفیت نخ به‌شدت بر نتیجه نهایی کار تأثیر می‌گذارد. معمولاً از نخ‌های رنگی و دانه‌ای نیز در کنار نخ سیاه برای ایجاد کنتراست و جذابیت بیشتر استفاده می‌شود.

هنرمندان سیاه‌دوز، بادقت و مهارت خاص خود از این مواد برای خلق آثار هنری خارق‌العاده بهره می‌برند. استفاده از رنگ‌ها و الگوهای متنوع، بر جذابیت کارها می‌افزاید و نشان‌دهنده خلاقیت هنرمند است.

روند سیاه‌دوزی شامل مراحل مختلفی است. ابتدا طرح موردنظر به‌دقت بر روی پارچه رسم می‌شود. سپس با استفاده از سوزن و نخ، طرح به‌آرامی و بادقت محتاطانه دوخته می‌شود. این فرایند زمان‌بر است و نیاز به تمرکز و مهارت دارد.

هنرمندان سیاه‌دوز معمولاً ساعت‌ها بر روی یک طرح کار می‌کنند تا جزئیات را بادقت بیشتری به نمایش بگذارند. برخی از طرح‌ها پیچیدگی‌های خاصی دارند که نیاز به تکنیک‌های ویژه‌ای دارند. همچنین، برای هر طرح، الگوهای مختلفی وجود دارد که هنرآفرینان می‌توانند از آن‌ها الهام بگیرند.

سیاه‌دوزی نه‌تنها به‌عنوان یک هنر زیبا بلکه به‌عنوان یک منبع درآمد برای بسیاری از خانواده‌ها در نیمروز شناخته می‌شود. این هنر فرصتی برای زنان به وجود آورده است که از طریق آن بتوانند درآمد کسب کنند و نقش فعالی در اقتصاد محلی ایفا کنند.

با فروش محصولات سیاه‌دوزی در بازارهای محلی و حتی بین‌المللی، هنرمندان می‌توانند به طور مستقیم به رفاه اقتصادی خانواده‌های خود کمک کنند. علاوه بر این، سیاه‌دوزی به حفظ سنت‌ها و فرهنگ‌های محلی نیز کمک می‌کند و نسل‌های جدید را به یادگیری این هنر تشویق می‌کند.

با تمام زیبایی‌های سیاه‌دوزی، این هنر با چالش‌هایی نیز مواجه است. یکی از مهم‌ترین چالش‌ها، عدم حمایت کافی از سوی دولت و عدم آگاهی عموم نسبت به ارزش این هنر است. بسیاری از هنرمندان محلی با مشکلاتی چون کمبود بازار فروش و عدم دسترسی به مواد اولیه مواجه هستند. بااین‌حال، هنرمندان همچنان با تلاش و کوشش خود در صدد حفظ و رونق این هنر غنی هستند.

این تلاش‌ها می‌تواند به ترویج سیاه‌دوزی و همچنین به حفظ فرهنگ و هویت محلی کمک کند. سیاه‌دوزی در نیمروز نه‌تنها یک هنر زیبا و چشم‌نواز است؛ بلکه به‌عنوان یک بخش مهم از هویت فرهنگی مردم این منطقه شناخته می‌شود.

سیاه‌دوزی؛ پیوند سنت و هویت در فرهنگ ایرانی
مریم آذریان هنرمند سیاه‌دوز در گفتگو با پایگاه خبری تحلیلی «صدای‌ماشکید» بیان کرد: من بیش از ۲۰ سال تجربه در این زمینه دارم. این هنر برای من یک عشق است. هر طرحی که می‌زنم به‌نوعی داستانی از زندگی و فرهنگ ما را منتقل می‌کند. من سعی می‌کنم از طرح‌ها و نقوش سنتی استفاده کنم و آن‌ها را به روشی نوین به نسل جدید معرفی کنم. باوجود چالش‌هایی که داریم، از جمله مشکلات تأمین مواد اولیه، هیچ‌گاه عشق به این هنر را از دست نمی‌دهیم.

وی افزود: سیاه‌دوزی به من استقلال مالی داده است. من می‌توانم از طریق این هنر برای خانواده‌ام تأمین مالی کنم و به دیگر زنان هم کمک کنم تا هنر خود را بیاموزند و درآمدزایی کنند.

آذریان همچنین با تأکید به اهمیت آموزش و انتقال تجربیات به نسل جدید تصریح اظهار کرد: باید این هنر را حفظ کنیم و به بچه‌ها آموزش بدهیم که ارزش فرهنگی این هنر را بشناسند.

ترویج فرهنگ منطقه و پوشش اصیل سیستان
ام‌البنین سارانی بانوی کارآفرین و هنرمند در گفتگو با پایگاه خبری تحلیلی «صدای‌ماشکید» بیان کرد: سیاه دوزی سیستان یک نوع سوزن‌دوزی است که نقش ندارد و فقط دوخت است که دوخت‌های آن شامل زنجیره دوزی، لفک، کجک، دولمه، دندان‌موشی، تخم ترک، بخیه و غیره است.

وی افزود: رودوزی لباس‌ها بیشتر سیاه دوزی سیستان بوده که با نخ پشمی که از پشم سیاه گوسفندی دوخته می‌شده و یکی دیگر از رودوزی سیستان خامک دوزی است که بیشتر بر روی لباس مردانه کاربرد دارد.

سارانی تصریح کرد: بزرگ‌ترین هدفم ترویج فرهنگ منطقه و پوشش اصیل سیستان است و دوست دارم روزی را ببینم که تمام زنان سیستانی لباس محلی اصیل سیستانی بر تن داشته باشند و همه دنیا لباس محلی زنان سیستان بشناسند.

بانوی کارآفرین در پایان گفت: تنها خواسته من از مسئولین حمایت تولید ملی و تولیدکنندگانی مثل من است تا بتوانیم محصولاتمان را تولید کرده و حتی به خارج از کشور صادر کنیم.

با کار و تلاش هنرمندان و حمایت مسئولین این هنر به نسل‌های آینده منتقل خواهد شد و امید است که با حمایت‌های بیشتر، بتواند جایگاه واقعی خود را در میان صنایع‌دستی کشور پیدا کند. حفظ و ترویج سیاه‌دوزی نه‌تنها به تقویت اقتصاد محلی کمک می‌کند؛ بلکه باعث می‌شود که فرهنگ و هنر ایران در سطح جهانی شناخته شود.

انتهای خبر /