ولایت فقیه استمرار پیام غدیر در عصر حاضر

مریم براهویی جهانشاهی در گفتگو با خبرنگار فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی«صدای ماشکید»، بیان کرد: بی‌تردید، واقعه‌ی غدیر نقطه‌ی عطفی در تاریخ اسلام است که با تأکید بر رهبری امامه علی علیه‌السلام، نشان‌دهنده‌ی نوعی نگاه به حاکمیت دینی و پیوند سیاست با معنویت است.

وی افزود: در اندیشه‌های سکولار، همواره تأکید بر جدایی دین از سیاست بوده است؛ در حالی که واقعه‌ی غدیر دقیقاً در نقطه‌ی مقابل این نگرش قرار دارد. پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله در آن روز بزرگ، صرفاً یک توصیه یا محبت شخصی را اعلام نکرد، بلکه با معرفی حضرت علی علیه‌السلام به عنوان ولی و سرپرست جامعه، بنیان نظامی دینی و الهی را برای اداره‌ی امور اجتماعی و سیاسی پس از خود بنا نهاد.

براهویی جهانشاهی ادامه داد: بر اساس این واقعه، پیام روشن اسلام این است که مسئولیت جامعه اسلامی تنها با رسالت پیامبر خاتمه نمی‌یابد، بلکه شعله‌ی ولایت برای تداوم هدایت امت باید روشن بماند؛ این ولایت، نه فقط یک امر معنوی، بلکه یک ضرورت سیاسی و اجتماعی نیز است؛ از نگاه اسلامی، جامعه بدون ولایت دینی، به مسیر صحیح هدایت نخواهد شد. قرآن نیز بر این نکته تأکید دارد که کار دین تنها با اعلام پیامبری خاتمه نیافته، بلکه با ولایت به کمال می‌رسد.

وی تصریح کرد:غدیر پیام‌های فراوانی در بُعدهای مختلف دارد؛ از شایسته‌سالاری و آگاهانه بودن رهبری گرفته تا اتحاد امت، احترام به حقوق مردم، حرکت هدفمند اجتماعی و وفاداری به حق. این پیام‌ها محدود به زمان خاصی نیستند و می‌توانند راه‌گشای بشریت در همه‌ی دوران‌ها باشند.

مدیر گروه معارف و تربیت اسلامی دانشگاه فرهنگیان سیستان و بلوچستان گفت: در نقطه‌ی مقابل، سکولاریسم با رویکردی متفاوت، خواهان حذف دین از عرصه‌های مدیریت اجتماعی و سیاسی است. در این نگاه، دین مجاز به دخالت در سیاست نیست و اغلب مسائل باید با قوانین صرفاً انسانی و غیر‌دینی حل‌وفصل شوند. مفاهیمی چون حق و عدالت نیز تابع قراردادهای مادی و اجتماعی هستند و با توجه به منافع تغییر می‌کنند. هدف نهایی حکومت‌ها در اندیشه‌ی سکولار، رفاه و نظام مادی جامعه است، بی‌آنکه به بُعد معنوی و الهی انسان توجهی شود.

نقش امامت در هدایت سیاسی و اجتماعی امت
وی افزود: اما در اسلام، معیار عدالت و حق، ولایت الهی است. حاکمیت در اسلام به معنای اجرای قوانین الهی بر اساس قرآن، سنت پیامبر و سیره‌ی امامان معصوم علیهم‌السلام است. این حاکمیت، نه تنها بر نظم اجتماعی تأکید دارد، بلکه رشد و تعالی همه‌جانبه‌ی انسان را هدف قرار می‌دهد؛ از بُعد مادی گرفته تا معنوی. در این چارچوب، ولایت امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام نقطه‌ی مرکزی نظام دینی محسوب می‌شود. با اعلام رسمی پیامبر در واقعه‌ی غدیر، این نظام مبتنی بر امامت به‌صورت روشن و قطعی آغاز شد؛ نظامی که در آن دین با سیاست، و معنویت با مدیریت اجتماعی گره می‌خورد.

این مسئول خاطرنشان کرد: امامت، به‌ویژه با رهبری معصوم، ضامن هدایت جامع امت در تمام عرصه‌هاست؛ زیرا تنها امام معصوم می‌تواند هدایت امور دین و دنیا را به‌درستی برعهده گیرد. غدیر نه‌فقط یک واقعه‌ی تاریخی، بلکه سرآغاز یک منظومه‌ی فکری و سیاسی است که در آن دین، حکومت، رهبری، عدالت، و معنویت همه در کنار هم قرار می‌گیرند تا جامعه‌ای الهی و انسانی بنا نهاده شود.

وی افزود: واقعه‌ی غدیر تنها یک رویداد تاریخی نیست؛ بلکه نقطه‌ی عطفی است در ترسیم نظام دینی که ولایت را به‌عنوان استمرار نبوت و عامل هدایت امت اسلامی در همه‌ی ابعاد سیاسی، اجتماعی، دینی، مادی و معنوی معرفی می‌کند. پیام غدیر صرفاً در سطح اعلام یک جانشینی نبود، بلکه به شکلی فراگیر، نظام رهبری جامعه را به امری الهی پیوند زد؛ نظامی که با امامت امام علی علیه‌السلام آغاز شد و استمرار آن در دوره‌های بعد، تا عصر غیبت، مسیر خود را از دل همین اصل استخراج کرد.

براهویی جهانشاهی اظهار کرد: پس از شهادت امام علی علیه‌السلام و در ادامه‌ی آن، غیبت امام دوازدهم امت اسلامی در برابر این پرسش مهم قرار گرفت که چگونه می‌توان امور جامعه را در غیاب معصومین اداره کرد بدون آنکه از چارچوب دینی و ولایت الهی خارج شد؟ پاسخ در مفهوم «ولایت فقیه» نهفته است. این اصل، بر اساس اندیشه‌ی شیعی، ادامه‌ی منطقی و شرعی همان ولایت الهی است که در غدیر اعلام شد.

وی افزود: فقهای جامع‌الشرایط در عصر غیبت، نه به‌عنوان بدیلی برای معصوم، بلکه به‌عنوان جانشینانی شایسته برای مدیریت دینی، سیاسی و اجتماعی جامعه ایفای نقش می‌کنند؛ کسانی که با تسلط بر فقه، عدالت و آگاهی نسبت به زمانه، ولایت دینی را در بُعد اجرایی آن دنبال می‌کنند.

مدیر گروه معارف و تربیت اسلامی دانشگاه فرهنگیان سیستان و بلوچستان ادامه داد: ولایت فقیه در حقیقت شکلی جدید از همان نظام ولایی است که در غدیر نهادینه شد. این ولایت، بر اساس اصول فقهی، عقلانی و دینی استوار است و متناسب با شرایط زمانه، صورتی اجرایی و قانونی به خود گرفته است. الگویی که از ولایت امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام گرفته شده، همچنان الگوی اصیل حاکمیت دینی باقی مانده است.

غدیر، امامت و ولایت فقیه؛ سه ضلع هدایت امت اسلامی
وی خاطرنشان کرد: این حاکمیت، بر اساس عدالت، حق‌مداری، معنویت و پیروی از احکام الهی بنا می‌شود؛ هرچند به‌دلیل شرایط تاریخی و محدودیت‌های موجود، اجرای کامل آن به شکل دوران امام معصوم، عملاً دشوار و گاه غیرممکن است، اما اصول آن همچنان پابرجاست و الهام‌بخش ساختارهای حکومتی امروز است.

این مسئول گفت: جمهوری اسلامی ایران تلاشی است در جهت تحقق این آرمان بزرگ؛ این نظام با الهام از تاریخ صدر اسلام و به‌ویژه واقعه‌ی غدیر، سعی در طراحی ساختاری دارد که پیوند میان جانشینی امام معصوم، ولایت فقیه و حضور مردم در مشروعیت نظام را برقرار کند. این پیوند در قانون اساسی جمهوری اسلامی نیز با صراحت لحاظ شده و جایگاه ولی فقیه در کنار نقش‌آفرینی مردم، به‌عنوان دو عنصر مکمل مشروعیت نظام مطرح شده است.

وی عنوان کرد: البته تحقق کامل دین در ساختار حکومتی، با موانع و چالش‌هایی روبه‌روست. عوامل تاریخی، اجتماعی و بین‌المللی گاه مانع از آن می‌شود که تمام ابعاد غدیر و ولایت در جامعه پیاده شود اما جهت‌گیری و مبنای این نظام همانی است که در غدیر ترسیم شد؛ پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله نیز در آخرین سخنان خود تصریح فرمودند که امت اسلامی برای بقا، هدایت و صیانت، به دو محور قرآن و عترت نیاز دارد.

مدیر گروه معارف و تربیت اسلامی دانشگاه فرهنگیان سیستان و بلوچستان افزود: در این مسیر، امام علی علیه‌السلام نمونه‌ی بارزی از رهبری آگاه، الهی و سیاست‌مدار بود؛ رهبری که با تقوای سیاسی، بصیرت اجتماعی، و عدالت الهی، جامعه را در مسیر درست هدایت کرد. ولایت فقیه نیز در همان امتداد قرار دارد؛ تلاشی برای استمرار آن خط هدایت الهی که در غدیر آغاز شد و تا ظهور حجت خدا ادامه خواهد یافت.

وی عنوان کرد: در جهان پیچیده و پرتلاطم امروز، امت اسلامی بیش از هر زمان دیگری نیازمند رهبری آگاه، دینی و الهی است. بدون چنین رهبری‌ای، امت در معرض سرگشتگی، سردرگمی و گم‌گشتگی در بحران‌های معرفتی، اجتماعی و سیاسی قرار خواهد گرفت. تاریخ اسلام و آموزه‌های دینی ما می‌گویند که تنها راه عبور از فتنه‌ها و حفظ مسیر هدایت، پیروی از رهبری مشروع و الهی است؛ رهبری‌ای که بر اساس علم، تقوا، آگاهی و نزدیکی با خداوند، توانایی نشان دادن راه در دل بحران‌ها را دارد.

این مسئول ادامه داد: در طول تاریخ، بسیاری با تظاهر به دیانت، دین را ابزار رسیدن به قدرت، ثروت و شهرت قرار داده‌اند اما پیام واقعه‌ی غدیر صریح و روشن است؛ اداره‌ی جامعه‌ی دینی تنها به دست فردی شایسته، منصوب از سوی خدا و پیامبر، و برخوردار از مشروعیت الهی ممکن است. این نوع رهبری، در نقطه‌ی مقابل دنیاگرایی، نژادپرستی افراطی، سکولاریسم و لیبرالیسم قرار می‌گیرد و هدف نهایی آن، بندگی خدا، اجرای دین در تمام ابعاد زندگی و تشکیل امت واحده و یکتاست.

وی تصریح کرد: همان‌طور که پیش از این نیز بیان شد، تحقق امت واحده اسلامی بدون وجود ولایت دینی ممکن نیست. در عصر غیبت امام معصوم، این نقش به ولی فقیه سپرده شده است؛ فقیهی که اگرچه معصوم نیست، اما با برخورداری از عدالت، فقاهت، تدبیر، و اجتهاد پویا، می‌تواند رهبری جامعه را بر مبنای اصول دین و در چارچوب احکام الهی به‌خوبی به دست گیرد.

براهویی جهانشاهی اظهار کرد: ولایت فقیه، در واقع تجلی دیگری از «من کنت مولاه فهذا علی مولاه» در بستر تاریخی جدید است. در زمانه‌ای که جامعه با حکومت‌های ضد دینی و چالش‌های عظیم اخلاقی و اجتماعی روبروست، بدون چنین رهبری‌ای نمی‌توان احکام دین را در ساحت عمومی اجرا کرد. غدیر اگرچه یک رویداد تاریخی بود، اما تأثیر آن محدود به زمان پیامبر نماند؛ بلکه امروز نیز در بازتعریف رهبری دینی و مشروعیت سیاسی و اجتماعی جامعه اسلامی نقشی حیاتی دارد.

وی گفت: اگرچه در دوران پیامبر و امامان معصوم، رهبری بر پایه عصمت، ارتباط با وحی و خطاناپذیری استوار بود، اما در عصر حاضر این ویژگی‌ها باید با معیارهای فقاهتی، اخلاقی و توانمندی فقیه معنا و تفسیر شود. ولی فقیه باید توان تطبیق اصول دینی با مسائل نوظهور و پیچیده زمانه را داشته باشد و بتواند بر اساس آن، راه‌حل‌هایی در چارچوب اسلام ارائه دهد.

ولایت فقیه؛ الگویی برگرفته از امامت امیرالمؤمنین
این مسئول خاطرنشان کرد: در دنیایی که انواع نظام‌های حکومتی با ایدئولوژی‌های گوناگون حاکمند، شاید الگوی ولایت فقیه نتواند به‌طور کامل و در همه‌جا تحقق یابد اما بی‌تردید، این الگو توانسته در بیداری امت اسلامی، مقاومت در برابر سلطه و تهاجم، و ایجاد نطفه‌های تمدن نوین اسلامی نقش‌آفرینی کند. برای ملت‌هایی که در پی عدالت، استقلال و آزادی‌اند، این الگو منبعی الهام‌بخش است.

وی افزود: در اندیشه‌ی غدیر، امت تنها مخاطب امر ولایت نیست؛ بلکه نقش فعال در پذیرش، تحقق و پایداری آن دارد. امت اسلامی در ولایت فقیه نیز، علاوه بر پذیرش رهبری، در انتخاب رهبر و شکل‌گیری ساختار سیاسی حکومت مشارکت دارد و مسئولیت دارد در مسیر تحقق اهداف دینی و اجتماعی نظام ولایی، از رهنمودهای رهبری پیروی کرده و در اجرای آن مشارکت مستمر داشته باشد.

براهویی جهانشاهی ادامه داد: رابطه‌ی امت و رهبری در حکومت اسلامی باید رابطه‌ای هدایت‌گر، ارشادی، آموزشی و اخلاق‌محور باشد؛ امام یا رهبر، وظیفه‌ی آموزش و تبیین دین و هدایت جامعه را برعهده دارد، و امت وظیفه دارد با ایمان و مسئولیت، از این هدایت پیروی کند. این پیوند دوطرفه باید بر پایه‌ی عدالت‌خواهی، احترام متقابل، نقد سازنده، مسئولیت‌پذیری و مشارکت اجتماعی بنا شود؛ تا به رشد فرهنگی، اخلاقی، سیاسی و اجتماعی جامعه اسلامی بینجامد.

وی گفت: غدیر، نقطه‌ی آغاز این پیوند است و ولایت فقیه، استمرار آن در غیبت معصوم. در هویت امروز مقاومت، در برابر ظلم، در دفاع از حق، و در پافشاری بر اصول دینی، روح غدیر به‌وضوح دیده می‌شود. چنان‌که امام علی علیه‌السلام، پس از اعلام ولایتش در غدیر، تا پای جان در برابر ظلم ایستاد و هیچ‌گاه از مبارزه با فساد و انحراف کوتاه نیامد، امروز نیز ملت‌های مسلمان باید با تکیه بر همان اصل، از ارزش‌های اسلامی، استقلال، و عدالت دفاع کنند.

مدیر گروه معارف و تربیت اسلامی دانشگاه فرهنگیان سیستان و بلوچستان تصریح کرد: ولایت فقیه در تلاش است تا همان رهبری مشروع را در عصر غیبت نهادینه کند؛ رهبری‌ای که با اتکا بر اسلام، مردم، و اصول اخلاقی، بتواند جامعه را به سوی رشد، عزت و کرامت انسانی هدایت کند. این همان هویتی است که هم در غدیر وجود داشت، هم در انقلاب اسلامی، و هم در مقاومت ملت‌هایی که در برابر ظلم و استکبار ایستاده‌اند.

انتهای خبر/