گلخانه‌های زهک الگوی جهش اقتصادی در دل کویر

به گزارش خبرنگار گروه اقتصادی پایگاه خبری تحلیلی «صدای‌ماشکید»، توسعه کشاورزی گلخانه‌ای در زهک نه‌تنها یک فعالیت کشاورزی جایگزین، بلکه یک راهبرد استراتژیک برای بقا و شکوفایی اقتصادی منطقه تعریف شده است. این رویکرد هوشمندانه مبتنی بر بهره‌گیری حداکثری از دانش فنی و سرمایه‌گذاری بر تکنولوژی‌های مدرن، امکان تولید محصولات باارزش افزوده بالا را در محیطی کنترل‌شده فراهم آورده است.

این تحول، زهک را از یک منطقه آسیب‌پذیر در برابر تغییرات اقلیمی، به کانون تولید محصولات کشاورزی خاص تبدیل کرده است که نه‌تنها نیازهای داخلی منطقه را تأمین می‌کند، بلکه نقش مهمی در زنجیره تأمین ملی ایفا می‌نماید. این انتقال پارادایم از کشاورزی مبتنی بر منابع فراوان به کشاورزی مبتنی بر دانش و مدیریت دقیق منابع، نمونه‌ای برجسته از تطبیق‌پذیری اقتصادی در برابر محدودیت‌های شدید محیطی است.

نوآوری به‌مثابه ضامن بهره‌وری
قلب تپنده موفقیت گلخانه‌های زهک، نه صرفاً ساختار فیزیکی آن‌ها، بلکه عمق ادغام فناوری‌های نوین در فرایندهای تولید است. در مقایسه با روش‌های سنتی کشاورزی که به‌شدت وابسته به الگوی مصرف آب بالا بودند.

ابعاد اجتماعی و اقتصادی فراتر از تولید

تأثیر توسعه کشاورزی گلخانه‌ای در زهک فراتر از آمارهای صرف تولید ناخالص منطقه‌ای است؛ این توسعه به شاهرگ حیاتی پایداری اجتماعی منطقه تبدیل شده است. با ایجاد تقاضا برای نیروی کار ماهر و نیمه‌ماهر در بخش‌های مراقبت، بسته‌بندی، و نگهداری سیستم‌های فنی، شاهد تثبیت جمعیت روستایی و کاهش چشمگیر مهاجرت نیروی کار جوان به مراکز شهری بوده‌ایم. این امر نه‌تنها فشار بر زیرساخت‌های شهری را کاهش داده، بلکه سرمایه‌های انسانی محلی را در منطقه نگه داشته است.

کشاورزی گلخانه‌ای با فراهم‌آوردن یک زنجیره تأمین محلی و فصلی قابل‌اعتماد برای محصولات ارزشمند نظیر فلفل‌دلمه‌ای، گوجه‌فرنگی خارج از فصل و سبزیجات خاص، اقتصاد غیرنفتی منطقه را تقویت کرده است. درآمد حاصل از این محصولات که به دلیل عرضه در زمان‌های کمبود بازار (خارج از فصل) دارای قیمت‌های بالاتری هستند، قدرت خرید خانوارها را افزایش داده و موجب ایجاد یک اثر چندبرابری (Multiplier Effect) در اقتصاد محلی از طریق حمایت از مشاغل خدماتی و پشتیبانی شده است. این پویایی اقتصادی، نقش حیاتی این صنعت را در امنیت غذایی و معیشت پایدار منطقه نشان می‌دهد.

انقلاب گلخانه‌ای در کویر
محمد سابکی گلخانه‌دار منطقه زهک در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «صدای‌ماشکید»، بیان کرد: بزرگ‌ترین چالش ما دو چیز است: اول، آب و شوری. ما مجبوریم برای هر قطره آب هزینه کنیم و شوری خاک دائماً در حال افزایش است. دوم، مدیریت دمای تابستان. خنک نگه‌داشتن سازه در مردادماه بسیار پرهزینه است و اگر نتوانیم، کل محصول از بین می‌رود.

وی افزود: ما روی گوجه‌فرنگی و خیار کار می‌کنیم؛ چون بازار بهتری دارند. برای مدیریت آب، از سیستم آبیاری قطره‌ای با ریموت‌کنترل استفاده می‌کنیم و تلاش کرده‌ایم با استفاده از کاه و کلش، تبخیر را کاهش دهیم. همچنین، پوشش‌های UV-دار جدید سقف کمی در برابر شدت آفتاب کمک کرده است.

گلخانه‌دار منطقه زهک در پایان گفت: وقتی برداشت زیاد می‌شود، قیمت‌ها به‌شدت افت می‌کند؛ چون همه منطقه هم‌زمان محصول می‌دهند. برای همین، تلاش می‌کنیم با کیفیتی بالاتر، زودتر از موعد به بازار برسیم تا قیمت بهتری بگیریم. اما در کل، سودی که در نهایت باقی می‌ماند، باتوجه‌به هزینه‌های بالای برق و نگهداری، آن‌قدرها چشمگیر نیست. نیاز به حمایت برای ایجاد سردخانه یا یک بازار محلی داریم تا از نوسانات بزرگ قیمت جلوگیری شود.

 شکوفایی اقتصاد سبز در گلخانه‌های زهک

محمد لک‌زایی مدیر جهاد کشاورزی شهرستان زهک در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «صدای‌ماشکید» بیان کرد: در سال زراعی جاری، پیش‌بینی می‌شود از مجموع ۷۴ هکتار گلخانه فعال در این شهرستان، بیش از ۱۳ هزار تن انواع محصولات گلخانه‌ای برداشت شود.

وی افزود: باتوجه‌به استقبال روزافزون بهره‌برداران و افزایش تقاضا برای احداث گلخانه، احتمال رشد این آمار در ماه‌های آینده بسیار زیاد است، چرا که تعدادی از متقاضیان در حال دریافت مجوزهای جدید برای راه‌اندازی گلخانه هستند.

مدیر جهاد کشاورزی شهرستان زهک اظهار کرد: در مقایسه با زابل، هامون، نیمروز و هیرمند، زهک بیشترین سطح زیر کشت گلخانه‌ای را به خود اختصاص داده است.  دلیل اصلی این موفقیت برخورداری از شرایط آبی مناسب‌تر، خاک حاصلخیز و موقعیت جغرافیایی مطلوب این منطقه در نزدیکی رودخانه هیرمند است و  این عوامل موجب شده‌اند که کشاورزان زهکی در تولید محصولات گلخانه‌ای همچون خیار، گوجه‌فرنگی، فلفل‌دلمه‌ای و سبزی‌های برگی عملکرد بالاتری نسبت به سایر شهرستان‌های هم‌جوار داشته باشند.

لک‌زایی مطرح کرد: تجربه موفق کشت گلخانه‌ای در منطقه سیستان ثابت کرده است که با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، می‌توان بر مشکلات اقلیمی و محدودیت منابع آبی غلبه کرد. در گلخانه‌های زهک از سیستم‌های آبیاری هوشمند و قطره‌ای، تهویه و کنترل دما به‌صورت خودکار، بذرهای اصلاح‌شده و کوددهی هدفمند استفاده می‌شود که این امر موجب افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌های تولید شده است.

توسعه سبز زهک الگوی جهش در کویر ایران
وی در پایان خاطرنشان کرد: توسعه این نوع کشت علاوه بر افزایش تولید و کیفیت محصولات، تأثیر چشمگیری در پایداری اشتغال، بهبود معیشت خانوارهای روستایی و جلوگیری از مهاجرت داشته است. در حال حاضر صدها نفر از جوانان بومی در واحدهای گلخانه‌ای شهرستان مشغول به کار هستند و محصولات تولیدی نه‌تنها نیاز داخلی منطقه را تأمین می‌کند بلکه بخشی از آن به سایر استان‌ها نیز ارسال می‌شود. به همین دلیل، برنامه جهاد کشاورزی زهک بر گسترش گلخانه‌های مدرن و حمایت از متقاضیان جدید متمرکز شده است تا این شهرستان همچنان قطب اصلی تولید محصولات گلخانه‌ای در سیستان باقی بماند.

 نتایج این توسعه فراتر از اعداد و ارقام تولید است و تأثیرات عمیقی بر بافت اجتماعی و اشتغال منطقه دارد. گسترش گلخانه‌های مدرن در زهک، موتور محرک پایداری اشتغال جوانان بومی بوده و موجب تقویت معیشت خانوارها و کاهش مهاجرت روستایی به شهرها شده است.

تداوم حمایت از متقاضیان جدید و تمرکز بر توسعه این واحدها، نشان‌دهنده عزم جدی شهرستان برای حفظ موقعیت خود به‌عنوان یک مرکز تولید مهم در اکوسیستم کشاورزی سیستان است.

انتهای خبر/