چابهار موتور محرک توسعه پایدار شرق کشور است

به گزارش خبرنگار گروه اقتصادی پایگاه خبری تحلیلی «صدای‌ماشکید»، چابهار امروز بیش از هر زمان دیگری در مرکز توجه سیاست‌های توسعه‌ای ایران قرار گرفته است؛ نقطه‌ای راهبردی در جنوب شرق کشور که به‌عنوان تنها بندر اقیانوسی ایران، ظرفیت تبدیل شدن به دروازه اصلی تجارت، ترانزیت و توسعه اقتصادی شرق کشور را دارد.

این بندر نه‌تنها جایگاهی ژئوپلیتیکی در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی یافته، بلکه در سال‌های اخیر به کانون طرح‌های بزرگ ملی نیز بدل شده است. یکی از مهم‌ترین این طرح‌ها، پروژه عظیم انتقال آب از دریای عمان به استان سیستان و بلوچستان و استان‌های هم‌جوار است؛ طرحی که به تعبیر بسیاری از کارشناسان، می‌تواند نقطه عطفی در حل بحران تاریخی آب شرق کشور باشد.

استان سیستان و بلوچستان سال‌هاست با کمبود منابع آبی، خشکسالی‌های مداوم و مهاجرت‌های ناشی از بحران معیشت دست‌وپنجه نرم می‌کند. به همین دلیل، پروژه انتقال آب از دریای عمان نه‌تنها یک طرح عمرانی، بلکه اقدامی حیاتی برای تضمین آینده اقتصادی و اجتماعی این منطقه به شمار می‌رود.

در کنار این طرح، بندر چابهار نیز به‌عنوان محور توسعه‌ای شرق کشور، ظرفیتی بی‌بدیل برای اتصال ایران به بازارهای آسیای میانه، شبه‌قاره هند و حتی شرق آفریقا فراهم کرده است. ترکیب این دو مسیر—تأمین پایدار منابع آبی و توسعه زیرساخت‌های بندری و ترانزیتی—می‌تواند معادله‌ای تازه در نقشه اقتصادی ایران رقم بزند.

مسئله مهمی که نباید نادیده گرفته شود، نقش و سهم مردم محلی است. توسعه واقعی زمانی معنا خواهد داشت که منجر به ایجاد اشتغال پایدار، ارتقای سطح معیشت و افزایش کیفیت زندگی ساکنان بومی شود.

به‌طور کلی، چابهار را می‌توان نقطه تلاقی دو جریان بزرگ دانست: نخست، جریان تأمین آب و امنیت زیستی برای مردمان سیستان و بلوچستان و شرق کشور؛ و دوم، جریان توسعه تجاری و ترانزیتی که آینده ایران را در کریدورهای بین‌المللی رقم خواهد زد؛ این دو روند اگر هم‌افزا و هماهنگ پیش بروند، می‌توانند چابهار را به قطب راهبردی جنوب شرق ایران و یکی از ارکان توسعه ملی بدل کنند.

چابهار نقطه آغاز پروژه بزرگ آبی
محمدحسن اسدی مدیرعامل شرکت تأمین آب صنایع و معادن خبر در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «صدای‌ماشکید»، بیان کرد: طرح انتقال آب از دریای عمان به طور خاص برای تأمین نیاز آبی استان سیستان و بلوچستان در نظر گرفته شده است و در ادامه، برای کمک به توسعه منابع آبی این استان، آب شیرین به استان‌های خراسان جنوبی و خراسان رضوی نیز ارسال خواهد شد. این پروژه در مراحل پایانی خود قرار دارد و امیدواریم در آینده نزدیک شاهد آغاز این انتقال باشیم.

وی در ادامه افزود: در حال حاضر آبی که به استان‌های اصفهان، یزد و کرمان ارسال می‌شود، از دریای عمان تأمین نمی‌شود، بلکه مبدأ این آب‌ها خلیج‌فارس است که از استان هرمزگان به سمت این استان‌ها هدایت می‌شود. این خط انتقال آب قبلاً اجرا شده و شامل مسیرهای مختلفی از جمله انتقال آب به کرمان و معادن گل‌گهر، سرچشمه و در نهایت به چادر بلو یزد است.

مدیرعامل شرکت تأمین آب صنایع و معادن تصریح کرد: خط اول تأمین آب شیرین از خلیج‌فارس از طریق پروژه‌ای به نام انشعاب گل‌گهر سیرجان به سمت اصفهان منتقل می‌شود. در این مسیر، مبدأ تأمین آب، خلیج‌فارس بوده و نه دریای عمان که به‌وضوح نشان‌دهنده اهمیت منابع آبی موجود در این منطقه است.

اسدی ادامه داد: در پروژه سیستان و بلوچستان، آب‌شیرین‌کنی که سال گذشته به بهره‌برداری رسید، در فاصله بین زاهدان و زابل قرار دارد و به طور خاص برای نیازهای این استان طراحی شده است. این آب‌شیرین‌کن به‌عنوان بزرگ‌ترین آب‌شیرین‌کن خشکی جهان شناخته می‌شود که ظرفیت‌های بالایی برای تأمین آب شرب و کشاورزی این منطقه دارد.

وی افزود: برای تکمیل تأمین آب در استان سیستان و بلوچستان، پروژه انتقال آب از دریای عمان در حال احداث است که محل آب‌گیری آن در منطقه گیشاب، ۱۵ کیلومتری شرق چابهار قرار دارد. این پروژه با پیشرفت فیزیکی بیش از ۳۰ درصد در حال تکمیل است و پیش‌بینی می‌شود که تا اواخر سال آینده، آب شیرین به منطقه چابهار منتقل شود. در ادامه، با احداث سد در مسیر این پروژه، امکان انتقال آب به دیگر شهرهای استان مانند نیکشهر، ایرانشهر، خاش، زاهدان و حتی شمال سیستان فراهم خواهد شد.

مدیرعامل شرکت تأمین آب صنایع و معادن خاطرنشان کرد: اولویت اصلی در این پروژه، تأمین آب برای شرق کشور، به‌ویژه استان سیستان و بلوچستان است که انتقال آب به این مناطق به‌صورت مرحله‌ای از چابهار آغاز خواهد شد. پس از آن، این طرح ادامه خواهد داشت و در صورت تأمین منابع مالی کافی، انتقال آب به دیگر شهرهای استان مانند زاهدان و حتی به استان‌های هم‌جوار نیز ممکن خواهد شد. در این راستا، خراسان رضوی یکی از مناطقی است که در نظر داریم با استفاده از همین خط انتقال آب، نیاز آبی آن تأمین شود، به شرطی که امکان تأمین آب این استان از طریق منابع موجود فراهم گردد.

اهمیت و آینده توسعه بندر چابهار
مولوی افضل دهمرده، استاد برجسته اهل سنت سیستان و بلوچستان در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «صدای‌ماشکید»، با اشاره به جایگاه راهبردی بندر چابهار، بیان کرد: چابهار تنها بندر اقیانوسی ایران است و به دلیل دسترسی مستقیم به آب‌های آزاد، کوتاه‌ترین مسیر ترانزیتی برای کشورهای محصور در خشکی آسیای مرکزی به شمار می‌رود. این بندر می‌تواند به‌عنوان قطب اصلی کریدور شمال–جنوب و شرق–غرب عمل کرده و در رقابت با بنادر گوادر و کراچی موقعیت ژئوپلیتیکی ویژه‌ای به ایران ببخشد.

وی افزود: چابهار ظرفیت بالایی برای توسعه صنایع پتروشیمی، فولاد، شیلات، گردشگری و ترانزیت کالا دارد. اما برای تحقق این ظرفیت‌ها، باید زیرساخت‌های اساسی مانند تکمیل اسکله‌های کانتینری، تجهیز مدرن بارگیری و توسعه راه‌آهن چابهار–زاهدان هرچه سریع‌تر عملیاتی شود.

دهمرده مهم‌ترین ضعف فعلی چابهار را نبود شبکه ریلی فعال دانست و خاطرنشان کرد: بدون اتصال ریلی به مرکز کشور و آسیای مرکزی، توسعه صادرات و ترانزیت از چابهار ناقص خواهد ماند. همچنین کمبود زیرساخت‌های انبارداری، مشکلات بانکی ناشی از تحریم‌ها و ظرفیت محدود اسکله‌ها از دیگر چالش‌های جدی است.

وی درباره موانع سرمایه‌گذاری خارجی تصریح کرد: تحریم‌های بین‌المللی، بروکراسی پیچیده و نبود ثبات قوانین اقتصادی، انگیزه سرمایه‌گذاران خارجی را کاهش داده است. اگر دولت بخواهد چابهار به هاب تجاری منطقه تبدیل شود، باید پنجره واحد سرمایه‌گذاری ایجاد کرده، امنیت سرمایه را تضمین کند و توافقات چندجانبه با کشورهایی مانند هند و روسیه داشته باشد.

این استاد اهل سنت درباره تأثیر توسعه بندر بر معیشت مردم منطقه گفت: هرچند اشتغال‌هایی در بخش حمل ‌ونقل، بارگیری و خدمات بندری ایجاد شده، اما بیشتر این مشاغل موقتی هستند. اگر صنایع تبدیلی مانند شیلات، پتروشیمی و فولاد در چابهار مستقر شوند، اشتغال پایدار و گسترده برای مردم محلی شکل خواهد گرفت.

وی با اشاره به مزیت‌های چابهار خاطرنشان کرد: دسترسی مستقیم به اقیانوس هند، معافیت‌های منطقه آزاد تجاری–صنعتی، امنیت نسبی بیشتر نسبت به کراچی و گوادر، و همکاری راهبردی با هند، مهم‌ترین برتری‌های چابهار نسبت به بنادر رقیب هستند.

دهمرده در پایان گفت: چابهار می‌تواند به هاب تجاری و ترانزیتی منطقه تبدیل شود، اما این هدف بدون تکمیل راه‌آهن، تجهیز بندر، توسعه صنایع مکمل و اصلاح نظام سرمایه‌گذاری محقق نخواهد شد.

چابهار امروز نه‌تنها یک بندر معمولی، بلکه نقطه‌ای راهبردی برای آینده ایران محسوب می‌شود. از یک‌سو پروژه انتقال آب از دریای عمان به‌عنوان طرحی حیاتی برای رفع بحران مزمن آب در سیستان و بلوچستان و حتی استان‌های هم‌جوار، نویدبخش تحولی بزرگ در بهبود شرایط زیستی و معیشتی مردم این منطقه است. از سوی دیگر، توسعه بندر چابهار با توجه به موقعیت ژئوپلیتیکی و دسترسی مستقیم به اقیانوس هند، ظرفیت تبدیل ایران به حلقه‌ای کلیدی در کریدورهای بین‌المللی شمال–جنوب و شرق–غرب را فراهم می‌آورد.

بنابراین، آینده چابهار و پروژه‌های مرتبط با آن را باید به‌عنوان یک بسته جامع توسعه‌ای دید؛ بسته‌ای که همزمان تأمین آب، ایجاد زیرساخت‌های مدرن، جذب سرمایه و ارتقای معیشت مردم بومی را هدف قرار دهد. اگر چنین نگاهی حاکم شود، چابهار می‌تواند به یکی از موتورهای اصلی رشد اقتصادی و تثبیت جایگاه ژئوپلیتیکی ایران در منطقه بدل گردد.

انتهای خبر/