فناوری نیازمند بیداری اجتماعی؛

هوش مصنوعی، فناوری خاموشی که تصمیم‌ها را می‌سازد

هوش مصنوعی با گسترش تدریجی خود در لایه‌های مختلف زندگی انسان، از یک ابزار فناورانه به عاملی اثرگذار تبدیل شده است؛ روندی که اگرچه فرصت‌هایی تازه خلق کرده، اما هم‌زمان پرسش‌های جدی درباره مسئولیت، اخلاق و اختیار انسانی مطرح می‌کند.

به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «صدای‌ماشکید»، هوش مصنوعی گرایش و یکی از زیر‌شاخه‌های رشته مهندسی کامپیوتر و علوم کامپیوتر است. Ai به معنای توانایی ماشین‌ها برای انجام فعالیت‌های هوشمندانه است که به هوش انسان نیز وابسته هستند. هوش مصنوعی با استفاده از داده‌ها و الگوریتم‌های متنوع، قابلیت یادگیری، تصمیم‌گیری و پردازش اطلاعات را دارد. اصلی‌ترین هدف هوش مصنوعی، شبیه‌سازی عملکردهای ذهن انسان در زمینه‌های گوناگون است.

هوش مصنوعی طی سال‌های اخیر، به یکی از پرکاربردترین و در عین حال بحث‌برانگیزترین فناوری‌ها تبدیل شده است. این فناوری که بر پایه داده، الگوریتم و توان پردازشی بنا شده، به‌گونه‌ای آرام اما عمیق، شیوه زیست انسان، الگوهای شغلی، ارتباطات اجتماعی و حتی تصمیم‌گیری‌های روزمره را دستخوش تغییر کرده است. دیگر کمتر حوزه‌ای را می‌توان یافت که از تأثیر سامانه‌های هوشمند در امان مانده باشد.

امروزه هوش مصنوعی نه‌تنها در صنایع پیشرفته، بلکه در زندگی عادی شهروندان نیز نقش‌آفرینی می‌کند؛ از پیشنهاد محتوای شبکه‌های اجتماعی گرفته تا مسیریاب‌ها، خرید اینترنتی، آموزش مجازی و خدمات بانکی. بسیاری از این کاربردها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که حضور هوش مصنوعی برای کاربر نامحسوس است، اما تأثیر آن بر انتخاب‌ها و رفتارهای فردی و جمعی، کاملاً مشهود به نظر می‌رسد.
در تعریف ساده، هوش مصنوعی به مجموعه‌ای از فناوری‌ها گفته می‌شود که تلاش می‌کنند توانایی‌هایی شبیه انسان، مانند یادگیری، تحلیل، پیش‌بینی و تصمیم‌گیری را در ماشین‌ها شبیه‌سازی کنند. این فناوری، در کنار مزایایی چون سرعت، دقت و کاهش خطای انسانی، نگرانی‌هایی را نیز به همراه آورده است؛ نگرانی‌هایی که از حریم خصوصی و آینده مشاغل گرفته تا اخلاق و مسئولیت‌پذیری اجتماعی را شامل می‌شود.
زهرا ریگی، فعال شبکه های اجتماعی، در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «صدای‌ماشکید»، درباره جایگاه هوش مصنوعی بیان کرد: هوش مصنوعی نه خوب مطلق است و نه بد مطلق. این انسان است که با نحوه استفاده از آن، مسیرش را تعیین می‌کند. اگر سیاست‌گذاری درست و آموزش عمومی نداشته باشیم، این فناوری می‌تواند به نابرابری و سوءاستفاده منجر شود.
وی با اشاره به نقش آموزش افزود: مشکل اصلی اینجاست که آموزش هوش مصنوعی تنها در سطح تخصصی و دانشگاهی مانده است، در حالی که عموم مردم هم باید بدانند داده چیست، الگوریتم چگونه تصمیم می‌گیرد و چه حقوقی در برابر سامانه‌های هوشمند دارند.
ریگی تأکید می‌کند: اگر جامعه‌ای صرفاً مصرف‌کننده فناوری باشد و درک انتقادی از آن نداشته باشد، به‌تدریج اختیار تصمیم‌گیری خود را از دست می‌دهد. شفافیت الگوریتم‌ها و آگاهی شهروندان، شرط اصلی حفظ تعادل میان انسان و ماشین است.

عرفان عبدالهی برنامه نویس سیستم اندروید در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «صدای‌ماشکید» بیان کرد: هوش مصنوعی در جهان امروز، این فناوری را یکی از بنیادین‌ترین تحولات عصر دیجیتال توصیف کرد. هوش مصنوعی دیگر صرفاً موضوعی دانشگاهی یا مفهومی متعلق به داستان‌های علمی و تخیلی نیست، بلکه اکنون در تار و پود زندگی روزمره انسان نفوذ کرده است.

وی افزود: هوش مصنوعی ، شاخه ای از علوم کامپیوتر است که به توسعه سیستم ها و ماشین هایی می پردازد که توانایی انجام وظایفی را دارند که معمولاً به هوش انسانی نیاز دارند. این وظایف شامل یادگیری، استدلال، حل مسئله، ادراک (مانند تشخیص تصویر یا صدا)، پردازش زبان طبیعی و تصمیم گیری است.
عبدالهی تصریح کرد: هوش مصنوعی به زبان ساده یعنی توانایی اندیشیدن در ماشین؛ فناوری‌ای که می‌کوشد به سیستم‌ها قدرت تصمیم و یادگیری بدهد، بی‌آن‌که دل داشته باشند. به باور او، این عصر تازه زمانی انسانی می‌ماند که عقلِ ماشین در خدمت وجدانِ بشر بماند، نه بر او مسلط شود.
وی بیان کرد: جامعه باید بیدار باشد. ما عادت کرده‌ایم فقط مصرف‌کننده فناوری باشیم، نه ناظر اخلاق آن. آگاهی رسانه‌ای، یعنی بفهمیم هر کلیک ما، هر داده ما، ارزشی اخلاقی دارد. مسئولیت اجتماعی در عصر دیجیتال یعنی مراقبت از حقیقت، نه فقط حفاظت از حساب کاربری.
فناوری هوشمند، اگرچه ظرفیت‌های چشمگیری برای بهبود کیفیت زندگی، سرعت‌بخشی به خدمات و تسهیل تصمیم‌گیری دارد، اما در صورت فقدان نظارت و آگاهی عمومی، می‌تواند به ابزاری برای تضعیف مسئولیت انسانی و استقلال فردی تبدیل شود.
انتهای خبر/