نان کامل سنگر سلامت جامعه در برابر بیماری‌ها

به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «صدای‌ماشکید»، در حالی که تقویم جهان هر ساله روزی را به گرامیداشت اهمیت «غذا» اختصاص می‌دهد، امسال توجه ویژه‌ای به محوریت نان در سبد غذایی ایرانیان معطوف شده است.

نان، فراتر از یک خوراک روزمره، اصلی‌ترین حامل انرژی و قوت غالب ملت ماست. از این رو، هرگونه تغییر در کیفیت آن می‌تواند مستقیماً بر شاخص‌های سلامتی کشور تأثیر بگذارد. توجه به نان کامل، در واقع حرکتی پیشگیرانه برای مهار امواج خاموش بیماری‌های غیرواگیر است که بخش قابل توجهی از هزینه‌های سلامت جامعه را به خود اختصاص داده‌اند.

انتخاب بین سلامت و ظاهر فریبنده

دهه‌های اخیر شاهد جابه‌جایی ذائقه‌ای در مصرف نان بوده‌ایم؛ گرایش به سمت نان‌های سفیدتر و لطیف‌تر، به قیمت کنار گذاشتن بخش‌های حیاتی دانه گندم تمام شده است. این انتخاب که اغلب به دلیل ظاهر و بافت مطلوب‌تر انجام می‌شود، عملاً مصرف‌کننده را از منافع سرشار سبوس و جوانه – منابع اصلی فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی – محروم می‌کند. این فرایند سبوس گیری بیش از حد، نان را تبدیل به منبعی با ارزش غذایی پایین می‌کند که نه‌تنها سوءتغذیه را تشدید می‌نماید، بلکه عامل مستقیمی در تشدید معضلات بهداشتی مانند مشکلات گوارشی، چاقی و دیابت است.

 فراتر از تغذیه حفظ یکپارچگی زیستی

موضوع نان کامل تنها محدود به تأمین فیبر و پروتئین بیشتر نیست؛ بلکه تضمین‌کننده یکپارچگی سیستم‌های حیاتی بدن است. غلات کامل با خواص آنتی‌اکسیدانی و مواد مغذی متعدد، به عنوان یک سپر دفاعی در برابر بیماری‌های متابولیک عمل می‌کنند. علاوه بر اهمیت تغذیه‌ای، فرهنگ استفاده و نگهداری صحیح نان نیز بخش تکمیل‌کننده این زنجیره است. مدیریت ضایعات و جلوگیری از کپک‌زدگی، نه تنها از هدر رفت منابع جلوگیری می‌کند، بلکه مانع از ورود آلودگی‌های قارچی به چرخه خوراک دام و در نهایت، حفظ سلامت عمومی جامعه می‌شود.

علی رضایی مصرف کننده نان کامل در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «صدای‌ماشکید»، بیان کرد: ابتدا برای من هم ظاهر مهم بود. نان سفید نرم‌تر و خوش‌خوراک‌تر به نظر می‌رسید. اما چند سال پیش، پزشک خانواده‌ام به من هشدار داد که قند خونم در حال بالا رفتن است و مشکلات گوارشی هم داشتم. او نان کامل را به عنوان اولین خط دفاعی پیشنهاد داد. وقتی شروع به خوردن نان سنگک که با آرد کامل درست شده بود کردم، متوجه شدم تفاوت فقط در رنگ نیست.

وی افزود: دو چیز خیلی چشمگیر بود. اول احساس سیری با نان کامل، خیلی زودتر سیر می‌شدم و دیگر هوس نمی‌کردم که مدام دنبال خوراکی‌های شیرین بروم. این موضوع به کنترل وزنم کمک زیادی کرد. دوم، مشکلات گوارشی ام تقریباً حل شد. فیبر موجود در آن واقعاً در عملکرد روده‌ها تفاوت ایجاد کرد. دیگر آن سنگینی بعد از غذا را ندارم.

مصرف کننده نان کامل گفت: گاهی اوقات نان با آرد صددرصد کامل سخت‌تر پیدا می‌شود و قیمت بالاتری هم دارد. اما وقتی مزایای سلامتی‌اش را در نظر می‌گیرم، متوجه می‌شوم که این مبلغ اضافه در واقع صرفه‌جویی در آینده است. من ترجیح می‌دهم پول بیشتری برای نان بدهم تا اینکه بعداً بخواهم برای دارو یا درمان دیابت هزینه کنم.

رضائی مطرح کرد: ما یک قانون داریم. نان تازه را در منزل، ابتدا در پارچه می‌گذاریم و بعد از چند ساعت که کاملاً خنک شد، اگر زیاد است، بلافاصله برش می‌دهم و در کیسه زیپ‌دار در فریزر می‌گذارم. فقط به اندازه نیاز، یکی دو برش را بیرون می‌گذارم تا در دمای اتاق نرم شود و مصرف می‌کنیم. هیچ‌وقت نان کپک‌زده یا مانده را دور نمی‌ریزیم، اگر خشک شد، برای درست کردن “نان تست” یا “فتیر” استفاده می‌کنیم.

وی در پایان گفت: توصیه می‌کنم حداقل یک هفته به جای نان سفید، نان کامل یا سنگک با سبوس بالا امتحان کنند. بدن شما به شما بازخورد مثبت می‌دهد. سلامتی چیزی نیست که بتوانیم آن را به تعویق بیندازیم.

مصرف نان تصفیه‌شده نیازمند بازنگری جدی
عاطفه شیبک، کارشناس تغذیه در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «صدای‌ماشکید»، بیان کرد: بزرگ‌ترین چالش ما در حال حاضر، افزایش مصرف نان سفید در مقابل کاهش نان کامل است. بررسی‌ها نشان می‌دهد ایرانیان نان سفید را بیشتر مصرف می‌کنند، در حالی که نان سفید نه تنها ارزش غذایی مناسبی ندارد، بلکه مصرف زیاد آن خطر ابتلا به اضافه وزن، چاقی، دیابت نوع دو، بالا بودن چربی خون، بیماری‌های قلبی عروقی و کمبود ریزمغذی‌ها را به شدت افزایش می‌دهد. این نوع نان هزینه‌های بهداشتی و درمانی کشور را بالا می‌برد.

وی افزود: تفاوت اساسی در اجزای دانه گندم است. یک دانه گندم شامل سبوس، آندوسپرم و جوانه است. آرد کامل از هر سه بخش استفاده می‌کند، در نتیجه سرشار از فیبر، ویتامین‌های گروه ب، آنتی‌اکسیدان‌ها، مواد معدنی (آهن، روی، منیزیم) و پروتئین‌های ضروری است. در مقابل، فرآیند تصفیه آرد سفید، جوانه و سبوس را حذف می‌کند و تنها آندوسپرم (کربوهیدرات) باقی می‌ماند. این حذف باعث می‌شود نان سفید رنگ سفیدتری داشته باشد اما ارزش غذایی‌اش به شدت پایین بیاید.

کارشناس تغذیه اظهار کرد: دقیقاً. نان کامل نه تنها منبع اصلی فیبر برای تضمین کارکرد طبیعی دستگاه گوارش است، بلکه مصرف مداوم آن با کاهش خطر ابتلا به دیابت، بیماری‌های قلبی عروقی، و برخی سرطان‌ها ارتباط مستقیم دارد. این نان پتانسیل تأمین بخش قابل توجهی از نیازهای جامعه به مواد مغذی را دارد.

جوانه و سبوس عناصر حیاتی از دست رفته
شیبک گفت: متأسفانه سودجویی و عادت مصرف‌کننده به ظاهر نان سفید، منجر به درصد بالایی از سبوس‌گیری در تولید آرد برای نان‌های سنتی و فانتزی شده است. مردم باید بدانند نانی که رنگ تیره‌تری دارد و سبوس استاندارد را حفظ کرده، از نظر تغذیه‌ای برتر است.

نگهداری صحیح ضامن حفظ آنتی‌اکسیدان‌ها
وی ادامه داد: نکته کلیدی، خرید به اندازه نیاز است. اما اگر نان اضافی خریداری شد، باید بعد از خنک شدن کامل و تخلیه بخار، در پوشش پارچه‌ای نگهداری شود. برای نگهداری طولانی‌تر، باید آن را برش داده و در کیسه‌های فریزر در فریزر نگهداری کرد. محیط گرم و مرطوب، بهترین محیط برای رشد کپک است، پس باید نان را در شرایط خشک و خنک نگه داشت. ضایعات نان نباید به اشتباه برای خوراک دام فرستاده شود، زیرا این امر آلودگی را به صورت غیرمستقیم به زنجیره غذایی بازمی‌گرداند.

کارشناس تغذیه در پایان خاطرنشان کرد: روز جهانی غذا فرصتی است تا تصمیم بگیریم؛ بین ظاهر فریبنده نان سفید و حقیقت سلامت که در نان کامل نهفته است. ارتقای سلامت جامعه از اصلاح عادات غذایی ساده مانند انتخاب نان آغاز می‌شود.

نان کامل، تنها یک انتخاب غذایی نیست؛ بلکه یک ضرورت بهداشتی است که با حذف آن، جامعه در حال تکرار اشتباهی پرهزینه است که آینده‌ی سلامتی نسل‌های آتی را با دیابت و بیماری‌های متابولیک معامله می‌کند. بازگشت به آرد کامل، سرمایه‌گذاری فوری برای ارتقاء کیفیت زندگی عمومی ایران است.

انتهای خبر/