میراث هویت و مسیر توسعه مهرستان

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «صدای‌ماشکید»، فرهنگ، شناسنامه هویت هر جامعه، ستون اصلی انسجام اجتماعی و پایه توسعه پایدار است. استان سیستان‌ و بلوچستان با پیشینه‌ای کهن و غنی از سنت‌ها، زبان‌ها، موسیقی، آیین‌ها و هنرهای محلی، همواره یکی از قطب‌های فرهنگی کشور بوده است. میراث فرهنگی این استان نه تنها حافظ هویت قومی و مذهبی مردمانش است، بلکه نمادی از مقاومت، همزیستی مسالمت‌آمیز و قدرت پایداری در برابر تحریف‌ها و فشارهای بیرونی به شمار می‌رود.

در شرایطی که جهان امروز به سمت یکدست‌سازی فرهنگی و حذف تنوع‌های بومی پیش می‌رود، اهمیت حفاظت و ترویج فرهنگ‌های محلی بیش از هر زمان دیگر احساس می‌شود. سیستان‌ و بلوچستان، با وجود چالش‌های اقتصادی و اجتماعی، دارای سرمایه عظیمی در حوزه فرهنگ است که می‌تواند به موتور محرکه توسعه اجتماعی، اقتصادی و گردشگری تبدیل شود. فرهنگ این منطقه، تنها یک عنصر زیبایی‌شناسانه نیست؛ بلکه عامل کلیدی در تقویت پیوندهای اجتماعی، کاهش اختلافات قومی و مذهبی و شکل‌گیری هویت جمعی است.

مهرستان؛ الگویی از پیوند فرهنگ و توسعه
شهرستان مهرستان، به‌عنوان یکی از نقاط در حال رشد استان، نمونه‌ای شاخص از هم‌افزایی فرهنگ و توسعه محسوب می‌شود. این شهرستان با بهره‌گیری از آداب و رسوم اصیل، موسیقی محلی، لباس‌های رنگارنگ و آیین‌های اجتماعی ریشه‌دار، توانسته مسیر تحکیم وحدت و توسعه را هم‌زمان طی کند. فرهنگ در مهرستان نه یک عنصر تزئینی، بلکه موتور محرک توسعه است؛ از صنایع دستی گرفته تا جشنواره‌های محلی، از زبان و گویش‌های محلی گرفته تا هنرهای آیینی، همه و همه ظرفیت‌هایی برای ایجاد اشتغال، جذب گردشگر و تقویت سرمایه اجتماعی محسوب می‌شوند.

دفاع از فرهنگ در مهرستان، تنها یک شعار نیست؛ بلکه ضرورتی استراتژیک برای حفظ هویت، انسجام اجتماعی و ایجاد زمینه‌ای پایدار برای توسعه منطقه‌ای است. گزارش حاضر با تمرکز بر تجربه‌های مهرستان تلاش می‌کند تا نقش فرهنگ را در تحکیم وحدت ملی و توسعه منطقه‌ای به تصویر بکشد.

روایت فرهنگ از دل جامعه
عبدالواحد مرادزهی، یکی از معتمدان محلی مهرستان، در گفتگو با خبرنگار ما بیان کرد: ما مردم مهرستان همیشه به فرهنگ و سنت‌های خود افتخار کرده‌ایم. لباس‌های محلی، مراسم عروسی سنتی و آیین‌های مذهبی ما، نه تنها خاطره و هویت ما را حفظ می‌کنند، بلکه خانواده‌ها را به هم نزدیک می‌سازند. اگر اینها از بین برود، دیگر چیزی از هویت ما باقی نخواهد ماند.

وی ادامه داد: نسل به نسل فرهنگ‌مان را حفظ کرده‌ایم. پدربزرگ‌هایمان با شعر و قصه‌های محلی، جامعه را به هم پیوند می‌دادند و امروز نیز باید همین جریان ادامه یابد. اگر جوانان با این میراث آشنا شوند، کمتر جذب فرهنگ‌های بیگانه خواهند شد و این برای آینده منطقه حیاتی است.

زرین‌خاتون بلوچ، یکی از زنان هنرمند فعال در حوزه صنایع دستی مهرستان، نیز اظهار داشت: سال‌هاست در زمینه بافت و سوزن‌دوزی لباس‌های محلی فعالیت می‌کنم. هر نخ و هر طرح، داستان و فرهنگ پشت خود دارد. این هنر نه تنها به زنان کمک می‌کند درآمد کسب کنند، بلکه میراث فرهنگی ما را به نسل‌های آینده منتقل می‌کند.

او افزود: فرهنگ ما نباید فقط در موزه‌ها یا نمایشگاه‌ها بماند؛ باید در زندگی روزمره جریان داشته باشد. اگر فرهنگ تقویت شود، وحدت مردم بیشتر شده و فرصت‌های گردشگری نیز شکل می‌گیرد. خیلی‌ها دوست دارند از نزدیک فرهنگ اصیل بلوچ را ببینند. به نظر من، فرهنگ یعنی هم زندگی و هم توسعه.

حفظ فرهنگ؛ تضمین‌کننده هویت و امنیت
مجیب‌الرحمن دهانی، فرماندار شهرستان مهرستان، در گفتگو با خبرنگار گروه فرهنگی «صدای‌ماشکید»، بیان کرد: فرهنگ بومی مهرستان ریشه در تاریخ و اعتقادات مردم دارد و همین موضوع سبب شده این شهرستان با وجود تنوع قومی و مذهبی، الگویی موفق از وحدت و همزیستی مسالمت‌آمیز باشد. برای توسعه پایدار، نخستین گام توجه به فرهنگ است؛ بدون آن هیچ پروژه اقتصادی یا اجتماعی به نتیجه مطلوب نخواهد رسید.

وی افزود: آیین‌ها و سنت‌های محلی، نه تنها حافظ هویت جامعه هستند، بلکه ابزار توسعه نیز محسوب می‌شوند. صنایع دستی زنان مهرستان و موسیقی بومی این منطقه ظرفیت‌های بزرگی برای گردشگری فرهنگی و ایجاد اشتغال دارند. وقتی این ظرفیت‌ها به درستی حمایت شوند، هم اقتصاد منطقه رونق می‌گیرد و هم پیوند اجتماعی میان اقوام مستحکم‌تر می‌شود.

فرماندار ادامه داد: یکی دیگر از نقش‌های کلیدی فرهنگ، آموزش ارزش‌ها و هنجارهای اجتماعی به نسل جوان است. وقتی نوجوانان و جوانان با آداب و رسوم محلی، موسیقی بومی و داستان‌های کهن آشنا می‌شوند، حس تعلق و مسئولیت‌پذیری نسبت به جامعه پیدا می‌کنند. این موضوع نه تنها به تقویت وحدت اجتماعی کمک می‌کند، بلکه مانعی در برابر نفوذ فرهنگ‌های بیگانه و آسیب‌های اجتماعی ایجاد می‌کند.

وی تأکید کرد: فرهنگ همچنین عامل بازدارنده اختلافات قومی و مذهبی است. اقوام و مذاهب مختلف در مهرستان با احترام متقابل در کنار یکدیگر زندگی می‌کنند و این همزیستی ریشه در باورهای فرهنگی و سنت‌های دیرینه دارد. ما باید این سرمایه اجتماعی را تقویت و در برابر تحریف‌ها و تهدیدهای بیرونی هشیار باشیم. هر اقدامی برای توسعه منطقه بدون توجه به فرهنگ، ناقص و ناپایدار خواهد بود.

فرهنگ مهرستان؛ ظرفیت ملی و راهبرد توسعه
افسانه خیرخواه، رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی مهرستان، در گفتگو با خبرنگار گروه فرهنگی «صدای‌ماشکید»، بیان کرد: فرهنگ زیربنای هر نوع توسعه اجتماعی و اقتصادی است. مهرستان با داشتن آداب و رسوم اصیل، تنوع فرهنگی و تاریخی کم‌نظیر، ظرفیت آن را دارد که به قطب فرهنگی جنوب شرق کشور تبدیل شود. برگزاری جشنواره‌های بومی، نمایشگاه‌های صنایع دستی و حمایت از هنرمندان محلی، راهکارهایی برای تبدیل این ظرفیت‌ها به فرصت‌های واقعی توسعه است.

وی افزود: موسیقی محلی، شعر و ادبیات بومی، و آیین‌های مذهبی، نقش مهمی در ایجاد همدلی و اتحاد میان مردم دارند. وقتی مردم در مراسم فرهنگی و آیینی گرد هم می‌آیند، علاوه بر حفظ سنت‌ها، پیوند اجتماعی آن‌ها نیز تقویت می‌شود. این همان سرمایه اجتماعی است که به انسجام ملی و توسعه پایدار کمک می‌کند.

خیرخواه ادامه داد: یکی از مشکلات ما، کمبود زیرساخت‌های فرهنگی و ضعف حمایت مالی از هنرمندان و فعالان فرهنگی است. با این حال، باور داریم که اگر نگاه توسعه‌ای بر فرهنگ حاکم شود، بسیاری از این مشکلات قابل رفع است. سرمایه‌گذاری در فرهنگ نه هزینه، بلکه سرمایه‌ای با بازده بلندمدت است؛ سرمایه‌گذاری در امنیت، وحدت و توسعه پایدار.

وی تصریح کرد: فرهنگ مهرستان نه تنها حافظ هویت محلی است، بلکه می‌تواند به ظرفیت ملی و الگویی برای سایر مناطق تبدیل شود. اگر سیاست‌گذاران و مدیران استانی و ملی به این موضوع توجه کنند، می‌توانند با تکیه بر فرهنگ، مسیر توسعه و پیشرفت را به‌طور پایدار در این شهرستان رقم بزنند. سرمایه‌گذاری در فرهنگ، در واقع سرمایه‌گذاری در آینده‌ای روشن و انسجام اجتماعی است.

مرور گفتگوها و بررسی وضعیت مهرستان نشان می‌دهد فرهنگ، فراتر از یک عنصر هویتی، عامل اصلی همبستگی اجتماعی و بستر توسعه اقتصادی و اجتماعی است. دفاع از فرهنگ در این منطقه، دفاع از وحدت ملی، امنیت و آینده روشن‌تر است. سیاست‌گذاران و مدیران استان و کشور، با سرمایه‌گذاری و حمایت هدفمند، می‌توانند مهرستان را به الگویی موفق از پیوند فرهنگ و توسعه پایدار در سیستان‌ و بلوچستان بدل کنند.

فرهنگ، ستون فقرات توسعه پایدار است و هرگونه غفلت از آن، به فرسایش سرمایه‌های اجتماعی و تهدید انسجام ملی می‌انجامد. مهرستان، با میراثی کهن و غنی، نشان می‌دهد که توسعه واقعی، همواره از دل فرهنگ و هویت محلی شروع می‌شود.

انتهای خبر/