معجزه خرما در دل کوهستان در شهرستان فنوج

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «صدای‌ماشکید» در دل کوهستانی که روزگاری تنها تشنگی‌اش زبانزد بود، امروز زمزمه‌هایی از توسعه، نوآوری و شکوفایی به گوش می‌رسد؛ اینجا فنوج است، نقطه‌ای در جنوب سیستان و بلوچستان که کشاورزی‌اش برخلاف اقلیم سخت و دشوار، روایتی متفاوت از امید و پایداری دارد. نخل‌هایی که در گرمای تابستان، ریشه در خاکی داغ دارند؛ اما سایه‌شان بر سر آینده‌ای روشن گسترده شده است.

در روزگاری که خشکسالی و کم‌آبی کمر به نابودی بسیاری از باغات بسته‌اند، فنوج اما با تکیه بر دانش روز، مشارکت کشاورزان و حمایت نهادهای تخصصی، در مسیر تحول گام برمی‌دارد. از اصلاح باغات گرفته تا کشت ارقام تجاری و توسعه صنایع تبدیلی، این شهرستان در حال پوست‌اندازی از کشاورزی سنتی به بهره‌وری مدرن است.

خرمای مضافتی فنوج، نه‌تنها نمادی از کیفیت، بلکه نماینده‌ای شایسته برای معرفی ظرفیت‌های مغفول جنوب شرق کشور است. جایگاهی که امروز این شهرستان در سطح استان دارد، حاصل همت مردمانی است که خاک را خوب می‌شناسند و با کمترین امکانات، بیشترین بهره را از آن می‌گیرند.

اما این مسیر سراسر هموار نیست. چالش‌هایی همچون کمبود آب، بازار ناپایدار و خام‌فروشی محصولات، همچنان بر سر راه کشاورزان است. هرچند تدابیر اندیشیده شده و نگاه رو به جلوی متولیان جهاد کشاورزی فنوج، نویدبخش عبور از این موانع و رسیدن به افق‌های تازه است.

میوه‌ای که از دل سخت‌ترین زمین‌ها، می‌توان به ثمر رسید
حاج عبدالحسین رئیسی پیشکسوت نخل‌کاری در گفتگو با پایگاه خبری تحلیلی «صدای‌ماشکید» بیان کرد: ما این خاک را می‌شناسیم، نه از روی نقشه که با کف دست و پینهٔ پا. روزهایی بود که از آب قنات تا خانه خرما، فرسنگ‌ها راه می‌رفتیم. امروز اما همین نخل‌ها با سیستم آبیاری قطره‌ای نفس می‌کشند. روزی که اولین نهال کشت‌بافتی را دست گرفتم، شک داشتم، ولی حالا همان درخت‌ها از همه پربارترند. جهاد کشاورزی کمک کرده، اما چیزی که زمین را زنده نگه می‌دارد، غیرت کشاورز است.

مریم نارویی باغ‌دار جوان و نوآور نیز گفت: من برخلاف خیلی‌ها که به شهر رفتند، به باغ برگشتم. رشته‌ام کشاورزی بود و دلم نمی‌خواست علمم توی کتاب بماند. امروز در باغ پدری، ارقام تجاری مثل زاهدی و مجول می‌کارم. با کمک تسهیلات کم‌بهره، یک سردخانهٔ کوچک محلی هم در حال راه‌اندازی‌ست. وقتی محصولمان مستقیم بسته‌بندی شود و به بازار برسد، نه فقط سود بیشتر است، بلکه عزت کشاورز هم حفظ می‌شود.

نوراحمد اربابی باغ‌دار خرمای پیارم و صادرکننده محلی نیز با ابراز تأسف افزود: خرمای فنوج، به‌خصوص پیارمش، اگر بسته‌بندی درست و بازاریابی حرفه‌ای داشته باشد، چیزی کم از محصولات جنوب ندارد. ما یک بار محموله‌ای به پاکستان فرستادیم و بازخورد عالی بود. اما هنوز درگیر واسطه‌ها هستیم. اگر صنایع تبدیلی و برندینگ در سطح منطقه‌ای توسعه پیدا کنه، دیگر کشاورز مجبور نیست محصولش را زیر قیمت بفروشد. ما به صادرات پایدار فکر می‌کنیم، نه فروش فصلی.

خدیجه حیدری نخل‌دار فعال در آموزش زنان کشاورز نیز با حمایت کامل از زنان عنوان کرد: زنان اینجا فقط در سایه درخت نیستند، خودشان ریشه‌اند. سال گذشته با همکاری جهاد کشاورزی، کارگاهی برای آموزش تغذیه و هرس نخیلات ویژه بانوان برگزار کردیم. نتیجه‌اش این شد که امروز بیش از ۳۰ زن در این روستا به طور مستقیم در مدیریت باغات مشارکت دارند. اگر قرار است کشاورزی فنوج آینده‌ای روشن داشته باشد، باید زنانش هم دیده شوند، همان‌طور که نخل، هم ریشه  و هم نور می‌خواهد.

 فنوج؛ قطب نوآور خرمای ایران در مسیر توسعه
محمدنبی یزدانی مدیر جهاد کشاورزی فنوج، در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «صدای‌ماشکید» به بررسی ظرفیت‌ها، اقدامات، مشکلات و چشم‌انداز آینده کشاورزی این شهرستان پرداخت و با اشاره به وسعت باغات نخیلات در شهرستان بیان کرد: در حال حاضر، فنوج دارای ۲ هزار و ۸۰۰ هکتار نخیلات است که از این میزان، ۲ هزار و ۵۰۰ هکتار بارور و ۳۰۰ هکتار غیر بارور هستند. رقم غالب، خرمای مضافتی است.

وی جایگاه فنوج در سطح استان را قابل‌توجه دانست و افزود: فنوج رتبه چهارم استان را از نظر سطح زیر کشت خرما دارد و به‌واسطه‌ی کیفیت خرمای خود، در سال‌های اخیر مورد توجه تجار قرار گرفته است.

مدیر جهاد کشاورزی فنوج گفت: علاوه بر مضافتی، ارقام متنوعی همچون اشوبه، ربی، کلمی، آب‌دندان، زاهدی، مجول و پیارم نیز در این شهرستان کاشته می‌شود که می‌تواند بازارپسندی منطقه را افزایش دهد.

وی ظرفیت سالانه تولید خرما در فنوج را حدود ۱۰ هزار تن اعلام کرد و ادامه داد: باکیفیت‌ترین محصول، مربوط به بخش مرکزی دهستان مسکوتان و بخش کتیج است. با راه‌اندازی دو سردخانه خصوصی با ظرفیت ۳ هزار تن، امکان صادرات به کشورهای افغانستان، پاکستان و هندوستان نیز فراهم شده است.

 گام‌هایی برای اصلاح باغات و ارتقاء بهره‌وری
مدیر جهاد کشاورزی فنوج با اشاره به اقدامات انجام‌شده در سال‌های اخیر گفت: طرح اصلاح و نوسازی باغات، تغذیه رایگان برای ۱۰۰ هکتار از نخیلات، و اجرای دوره‌های آموزشی تخصصی در زمینه تغذیه و هرس از جمله اقدامات شاخص ماست. همچنین کشاورزان به استفاده از برنامه‌های کودی زمستانه و بهاره ترغیب شده‌اند.

وی عنوان کرد: اجرای سیستم آبیاری تحت فشار در برخی باغات، ترویج استفاده از نهال‌های کشت بافتی و سازگار با منطقه و تشویق به کشت ارقام تجاری مانند مجول، زاهدی و پیارم نیز در دستور کار بوده است.

 توسعه صنایع تبدیلی؛ راهی برای مهار خام‌فروشی
یزدانی با بیان اینکه توسعه صنایع تبدیلی اولویت است؛ اظهار کرد: در حال حاضر، یک کارگاه بسته‌بندی خرما در حال راه‌اندازی است و یک کارگاه نیمه‌صنعتی دیگر نیز مراحل تجهیز خود را برای تهیه شیره، شکلات و فرآورده‌های خرما طی می‌کند.

 خشکسالی، کمبود آب و چالش‌های بازار
وی درباره مشکلات موجود گفت: خشکسالی و کمبود منابع آبی بزرگ‌ترین تهدید برای کشاورزان است. این موضوع باعث کاهش عملکرد، افت کیفیت و حتی خشک‌شدن برخی باغات شده است.

یزدانی در ادامه درباره مشکلات بازار نیز هشدار داد و افزود: نبود بازار فروش و نقش واسطه‌ها از دیگر چالش‌های جدی است. راه‌حل‌هایی چون توسعه فرآوری توسط بخش خصوصی، تسهیل‌گری در جذب سرمایه‌گذار، احداث سردخانه‌های کوچک محلی و فروش زمان‌بندی‌شده در دستور کار ما است.

 حمایت‌های فعلی و برنامه‌های آینده جهاد کشاورزی
مدیر جهاد کشاورزی فنوج با اشاره به بسته‌های حمایتی جهاد کشاورزی اظهار کرد: توزیع کودهای رایگان، ابزار باغبانی، پلاستیک برای مقابله با آفت سوسک سرخرطومی، و معرفی بهره‌برداران به بانک‌ها برای دریافت تسهیلات کم‌بهره از جمله حمایت‌هایی بوده که در سال‌های اخیر انجام شده است.

یزدانی افزود: ایجاد کارگاه‌های بسته‌بندی، توسعه برندینگ محصولات فنوج از طریق سایت و شبکه‌های اجتماعی، احداث سردخانه و توسعه صادرات در دستور کار قرار دارد.

 فنوج، پایدار و نوآور در کشاورزی 
در پایان، یزدانی با تأکید بر چشم‌انداز توسعه‌ای فنوج گفت: ما کشاورزان را به حذف درختان فرسوده، پاک‌سازی باغات، استفاده از نهال‌های کشت بافتی، مدرن‌سازی سیستم‌های آبیاری، استفاده از تراکتورهای کوچک و سرمایه‌گذاری در سردخانه و فرآوری محصولات تشویق می‌کنیم. آینده کشاورزی فنوج، اگر همراه با سرمایه‌گذاری و مشارکت باشد، روشن خواهد بود.

گزارش پیش‌رو نشان می‌دهد که شهرستان فنوج با وجود اقلیم خشک و کم‌آب، توانسته است با تکیه بر برنامه‌ریزی علمی، اصلاح الگوهای سنتی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های مردمی، مسیر توسعه کشاورزی را هموار کند. تنوع در ارقام خرما، ورود به بازار صادرات، ایجاد زیرساخت‌هایی همچون سردخانه و کارگاه‌های فرآوری، و همچنین تلاش برای مدرن‌سازی سیستم آبیاری، همگی گواهی بر این واقعیت‌اند که فنوج دیگر صرفاً یک تولیدکننده خام نیست، بلکه در حال عبور به مرحله‌ای جدید از کشاورزی اقتصادی و برند محور است.

با این حال، چالش‌های ساختاری همچون بحران آب، نقش پررنگ واسطه‌ها، کمبود بازار پایدار و ضعف در زنجیره ارزش محصولات کشاورزی، همچنان تهدیداتی جدی برای پایداری این مسیر محسوب می‌شوند. ادامه مسیر توسعه در فنوج، نیازمند نگاهی کلان‌تر از سوی سیاست‌گذاران، جذب سرمایه‌گذاری هدفمند و مشارکت مؤثرتر بخش خصوصی است تا ظرفیت‌های بالفعل این منطقه، به فرصت‌های واقعی اقتصادی برای کشاورزان تبدیل شود.

انتهای خبر/