سیستان‌وبلوچستان الگویی ماندگار از وحدت

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی«صدای ماشکید»، در دنیای امروز که اختلافات فکری و مذهبی می‌تواند چالش‌های متعددی را به همراه داشته باشد، تقریب مذاهب و تقویت وحدت اسلامی بیش از پیش اهمیت یافته است.

انسجام فکری میان جوامع مسلمان نه‌تنها به تحکیم روابط اجتماعی کمک می‌کند، بلکه زمینه‌ساز هم‌گرایی در مسائل فرهنگی، سیاسی و اقتصادی نیز می‌شود.

بررسی راهکارهای این تقریب و اتحاد، نه‌تنها ضرورتی دینی بلکه نیازی اجتماعی و تمدنی محسوب می‌شود که در مسیر پیشرفت امت اسلامی نقش بسزایی ایفا خواهد کرد.

باتوجه‌به اهمیت این موضوع میزگردی پیرامون بررسی راهکارهای تقریب مذاهب، وحدت اسلامی و انسجام فکری میان جوامع مسلمان با حضورجمعی از اساتید حوزه و دانشگاه، علمای برجسته، اندیشمندان و شخصیت‌های ملی و استانی در فضایی علمی و صمیمانه برگزار و نقطه‌نظراتی پیرامون آن ارائه شد.

میزگرد«تعامل میان اقوام و مذاهب؛ چالش‌ها، فرصت‌ها و راهکارها» در سالن کنفرانس مرکز اسناد و کتابخانه ملی استان سیستان و بلوچستان (زاهدان) برگزار شد که احمدرضا طاهری به عنوان مدیر و مصطفی خدارحمی به‌عنوان مجری میزگرد در این نشست حضور داشتند.

در این میزگرد، عبدالله نارویی، مدیر مؤسسه علوم اسلامی خاتم‌النبیین در زاهدان، در این میزگرد بیان کرد: امید دارم این‌گونه نشست‌ها موجب نزدیکی دل‌ها و تفاهم میان سلایق و نگرش‌های فکری گوناگون شود.

وی با اشاره به فعالیت‌های مؤسسه علوم اسلامی خاتم‌النبیین گفت: این مؤسسه که به لطف الهی دو سال از تأسیس آن می‌گذرد، تاکنون توانسته است حدود ۲۰ نفر از علمای خواهر و برادر را در یک ساختار علمی منسجم گردهم آورد تا در مسیر تقریب، گفتگوی دینی و انسجام اسلامی گام بردارد.

نارویی تأکید کرد: تقریب نباید صرفاً به معنای نزدیکی مذاهب باشد. نگاه مؤسسه ما و به‌ویژه مؤسس آن، آیت‌الله امامی، فراتر از این است و افق دید بین‌المللی دارد. ما به تقریب در سطوح عمیق‌تری مانند تقریب علوم، تقریب انسانیت، و تقریب فرهنگی-اجتماعی می‌اندیشیم. اسلام، دین رحمت است و همه بشریت را می‌توان در سایه این دین گرد هم آورد.

وی در بخشی دیگر از سخنان خود به سیره پیامبر گرامی اسلام (ص) اشاره کرد و گفت: اگر شخصی به پیامبر توهین می‌کرد، حضرت نه ناراحت می‌شدند و نه واکنش خشن نشان می‌دادند، بلکه با صبر و بردباری، مردم را به سوی حق دعوت می‌کردند. این منش پیامبر باید الگوی همه ما باشد.

نارویی تصریح کرد: اگر بخواهیم گره‌ای از جهان اسلام باز کنیم، باید به سمت تدوین یک فقه مدنی واحد برای کشورهای اسلامی حرکت کنیم. داشتن آئین دادرسی مدنی مشترک میان کشورهای اسلامی باعث می‌شود تا در صورت بروز اختلافات حقوقی، افراد بتوانند با اطمینان از یک ساختار حقوقی منسجم، مشکلات خود را حل کنند. به عنوان مثال، اگر یک ایرانی در کشور الجزایر دچار مشکل حقوقی شد، بتواند در همان کشور و بر اساس فقه و قانون واحد اسلامی، دعوی خود را مطرح کند.

وی در پایان سخنان خود، با ابراز امیدواری نسبت به تحقق وحدت عملی در جهان اسلام گفت: امیدوارم روزی فرا برسد که مسئولان کشورهای اسلامی در کنار یکدیگر بنشینند، علما را گرد هم آورند، و از دل چنین گفتگوهایی راه‌حل‌های مشترک و مدبرانه برای آینده امت اسلامی استخراج شود.

نقش توسعه متوازن و نظارت مؤثر در تقویت همگرایی ملی
مصطفی سالاری بر نقش توسعه متوازن و نظارت مؤثر در تقویت همگرایی ملی اشاره کرد و بر لزوم توجه جدی‌تر به توسعه عمرانی متوازن و نظارت مؤثر بر پروژه‌های اجرایی در استان‌های محروم تأکید کرد.

وی با اشاره به تجربه خود در استان، یکی از عوامل ایجاد فاصله ذهنی میان مردم و ساختارهای حاکمیتی را ضعف در تحقق وعده‌های عمرانی دانست و گفت: در بازه‌ای که در این استان فعالیت داشتم، از نزدیک شاهد برخی مشکلات عمرانی در شهرستان‌های مختلف بوده‌ام. پروژه‌هایی که تصویب شده‌اند، بودجه برای آن‌ها تخصیص یافته، اما در اجرا یا متوقف شده‌اند یا بدون اثربخشی پایان یافته‌اند. این نوع عملکرد، ناخواسته نوعی بی‌اعتمادی و فاصله میان مردم و حاکمیت ایجاد می‌کند.

سالاری ضعف در نظارت بر اجرای پروژه‌ها را یک چالش ملی دانست و افزود: نبود نظارت میدانی و بی‌توجهی به عدالت در تخصیص و اجرای پروژه‌ها باعث می‌شود استان‌هایی مانند سیستان و بلوچستان همچنان با مشکلات زیربنایی مواجه باشند. در چنین شرایطی، مردم احساس می‌کنند که از نگاه ملی و تصمیم‌گیری‌های کلان، نادیده گرفته می‌شوند.

وی با اشاره به ارتباط میان توسعه متوازن و تقریب، خاطرنشان کرد: تقریب مذاهب و انسجام ملی صرفاً با گفتار و نشست محقق نمی‌شود. وقتی مردم احساس کنند که توسعه واقعی در مناطق آن‌ها اتفاق می‌افتد و نگاه عادلانه‌ای در توزیع منابع وجود دارد، این خود بستر مناسبی برای همگرایی، اعتمادسازی و تقویت هویت ملی خواهد بود.

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: اختیارات مربوط به توزیع و اجرای پروژه‌های عمرانی باید بیش از پیش به خود استان‌ها واگذار شود تا با شناخت بهتر از ظرفیت‌ها و نیازهای محلی، پروژه‌ها هدفمندتر و اثربخش‌تر اجرا شوند. از سوی دیگر، نقش نظارتی دستگاه‌های ملی و نهادهای مردمی باید تقویت شود تا از هدررفت منابع جلوگیری شود.

وی در پایان سخنان خود تأکید کرد: تقویت زیرساخت‌های عمرانی، توسعه عادلانه مناطق، و ایجاد احساس تعلق و مشارکت در مردم، خود می‌تواند عامل مهمی در تحقق تقریب، انسجام ملی و همگرایی واقعی باشد. ما باید از سطح شعار عبور کرده و در میدان عمل، زیرساخت‌های همدلی و وحدت را بسازیم.

نقش نخبگان در مقابله با پروژه‌های دشمن حیاتی است
حسین زهدی، فعال فرهنگی و اجتماعی سیستان و بلوچستان، با اشاره به اهمیت شناخت دشمن و رسالت نخبگان، بر لزوم ایجاد شبکه نخبگانی مقاومت در راستای تحقق تمدن نوین اسلامی تأکید کرد.

وی که بیش از دو دهه در سیستان و بلوچستان ساکن و فعال است، در ابتدای سخنان خود به فرمایش رهبر معظم انقلاب اشاره کرد و گفت: به تعبیر رهبری، اگر مدتی در یک منطقه فعالیت کرده باشید، بومی همانجا محسوب می‌شوید. من افتخار می‌کنم که در این سال‌ها همراه مردم خونگرم و شریف استان بوده‌ام.

زهدی با اشاره به جایگاه ژئوپلتیک استان اظهار کرد: سیستان و بلوچستان دروازه ورود به شبه‌قاره است و با کشورهایی چون پاکستان و افغانستان مرز مشترک دارد. این موقعیت، مسئولیت فرهنگی، اجتماعی و حتی بین‌المللی ما را دوچندان می‌کند.

وی یکی از مصادیق تحقق وحدت اسلامی را حمایت از مقاومت و مردم مظلوم فلسطین دانست و افزود: امروز ایران اسلامی در کنار ملت فلسطین و گروه‌هایی چون حزب‌الله ایستاده است و این به خودی خود نشانه‌ای از وحدت عملی است. مردم اهل سنت ما نیز در حمایت از فلسطین مشارکت فعال دارند که این یک الگوی وحدت اسلامی واقعی است.

فعال فرهنگی و اجتماعی سیستان و بلوچستان ادامه داد: رهبر انقلاب بر ایجاد شبکه بین‌المللی مقاومت از افغانستان تا لبنان تأکید داشته‌اند. این مأموریت تنها با ساخت مسجد و مدرسه و کار دانشگاهی محدود محقق نمی‌شود. ما نخبگان وظیفه داریم این شبکه را با بهره‌گیری از ظرفیت فکری، فرهنگی و اجتماعی خود فعال کنیم.

وی با اشاره به تحرکات دشمنان در تحریک اقوام و مذاهب مختلف در کشور، عنوان کرد: دشمن امروز دقیقاً بر روی گسل‌های قومی و مذهبی تمرکز کرده است؛ برای مقابله با این تهدید، شناخت دقیق دشمن و همچنین تمرکز بر همگرایی اقوام و مذاهب در داخل کشور ضروری است؛ راهکار ما، انسجام داخلی، مدیریت صحیح تنوع فرهنگی و تقویت نظارت بر فضای اجتماعی و رسانه‌ای است.

زهدی خواستار تعامل و همدلی بیشتر نخبگان استان با سایر نقاط کشور و جهان اسلام شد و گفت: وظیفه ما فقط رسیدگی به توسعه عمرانی نیست؛ اگر ابعاد فرهنگی، اجتماعی و فکری را رها کنیم، توسعه عمرانی نیز به ثمر نخواهد نشست. پیوند بین نخبگان منطقه‌ای و بین‌المللی می‌تواند کشور را در مسیر تحقق تمدن نوین اسلامی و جامعه مدنی متعالی هدایت کند.

شایسته‌سالاری و هم‌افزایی نخبگان، راهکار تبدیل تهدید به فرصت
وی با تأکید بر لزوم تقویت شایسته‌سالاری و مدیریت یکپارچه، به فرصت‌ها و چالش‌های پیش‌روی استان اشاره کرد.

زهدی با اشاره به وضعیت فضای رسانه‌ای و سایبری کشور تصریح کرد: دشمن امروز در فضای سایبری و رسانه‌ای فعال است و به شکل هوشمندانه‌ای در حال تبلیغ و برنامه‌ریزی برای دامن زدن به اختلافات قومی و مذهبی است. این تهدید البته می‌تواند به یک فرصت بدل شود؛ مشروط به اینکه ما انسجام‌مان را حفظ کنیم. مثل انگشتان دست که با وجود تفاوت شکل و اندازه، فقط در کنار هم قادر به عملکرد مؤثر هستند.

وی با تأکید بر اهمیت استفاده از ظرفیت نخبگان افزود: در سیستان و بلوچستان، با وجود فرصت‌های بی‌نظیر در حوزه عمرانی و سازندگی، یکی از چالش‌های جدی، ضعف در مدیریت و عدم استفاده از ظرفیت نخبگان بومی است. این مسئله، بارها موجب شده در دوره‌هایی، مدیریت‌ها بر اساس تعلق قومی یا مذهبی و نه بر اساس شایستگی و تخصص شکل گیرد.

این فعال اجتماعی ادامه داد: ما نیازمند عبور از نگاه قوم‌گرایانه و حرکت به‌سوی شایسته‌سالاری هستیم. انتخاب مدیران، مسئولان و تصمیم‌گیران باید بر اساس توانمندی‌ها و تجربه آن‌ها باشد، نه بر پایه ملاحظات هویتی یا جناحی. تا زمانی که این رویکرد تغییر نکند، توسعه متوازن و همگرایی پایدار در استان محقق نخواهد شد.

وی تأکید کرد: نخبگان باید در این زمینه نقش‌آفرینی کنند؛ نمی‌توان صرفاً منتظر تحولات از بالا ماند. نقش دانشگاه‌ها، حوزه‌های علمیه، رسانه‌های بومی و گروه‌های مرجع اجتماعی در تقویت این گفتمان بسیار کلیدی است.

زهدی گفت: این نشست‌ها می‌تواند زمینه‌ساز تحولی بنیادین در نگاه مدیریتی استان و تقویت روحیه مشارکت نخبگان در اداره امور باشد. ما باید تهدیدها را با عقلانیت جمعی، به فرصت تبدیل کنیم.

شایسته‌سالاری در مدیریت شهری، کلید بالفعل‌سازی ظرفیت‌ها
زهدی با تمرکز بر موضوع مدیریت شهری، به نقد عملکرد ساختارهای محلی و لزوم بازتعریف شاخص‌های انتخاب مدیران پرداخت.

وی با اشاره به گذشت بیش از چهار دهه از پیروزی انقلاب اسلامی گفت: ۴۶ سال پس از انقلاب، استان سیستان و بلوچستان همچنان در رده‌های پایین توسعه قرار دارد، در حالی‌که استان‌هایی مانند یزد، فارس و کرمان با تحرک چشمگیر و برنامه‌ریزی دقیق، گام‌های بلندی برداشته‌اند.

این فعال فرهنگی تأکید کرد: در حالی که شوراهای شهر به عنوان حکومت‌های محلی اختیارات گسترده و بودجه مستقل دارند، اما در بسیاری از مناطق استان ما، خروجی عملکرد شوراها به مسائلی ابتدایی مانند جمع‌آوری زباله تقلیل یافته است. این نشان از ضعف در مدیریت شهری و عدم بهره‌گیری از افراد شایسته دارد.

زهدی با انتقاد از غلبه نگاه‌های قومیتی و سیاسی در انتخاب مدیران افزود: وقتی جای شایسته‌سالاری را نگاه‌های قبیله‌ای، قومی و جناحی بگیرد، نمی‌توان انتظار توسعه داشت؛ ما باید با عبور از رنگ‌ها، گرایش‌ها و تعلقات محدود، به سمت انتخاب مدیرانی برویم که توانایی و تخصص واقعی برای اداره شهر و استان را داشته باشند.

وی با اشاره به نقش نخبگان گفت: وظیفه نخبگان، ورود مؤثر به فرآیندهای تصمیم‌سازی است. باید در میان مردم فرهنگ‌سازی کرد که اگر فرصتی برای انتخاب به وجود آمده، از آن برای انتخاب اصلح استفاده شود، نه صرفاً افراد هم‌قوم یا هم‌گرایش.

زهدی در پایان با ابراز امیدواری از شکل‌گیری گفتمان جدید در استان تصریح کرد: تنوع قومی، مذهبی و فرهنگی سیستان و بلوچستان، به جای آنکه تهدید تلقی شود، باید به عنوان یک ظرفیت راهبردی دیده شود. با استفاده از این ظرفیت در چارچوبی شایسته‌سالار، می‌توان استعدادهای بالقوه استان را به بالفعل رساند و مسیر توسعه را هموار کرد.

وحدت در سیستان و بلوچستان شعار نیست، زیست واقعی مردم است
امین خلیلی، پژوهشگر و فعال اجتماعی و فرهنگی، با تأکید بر زیست مشترک و ریشه‌دار اقوام و مذاهب در استان، بر لزوم توجه به شایسته‌سالاری و پرهیز از قوم‌گرایی در مدیریت شهری و اجتماعی تأکید کرد.

وی که سال‌ها به عنوان امام جماعت در یکی از مساجد زاهدان و همچنین در حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی فعالیت دارد، با اشاره به برخی نگاه‌های تقلیل‌گرایانه نسبت به وحدت در سطح ملی افزود: برای ما وحدت یک شعار نیست؛ واقعیت زندگی ماست. در تهران یا قم ممکن است وحدت بیشتر یک مصلحت تلقی شود، اما در اینجا، وحدت یک نیاز و زیست روزمره است. خانه‌ها، محلات، مساجد، حتی خانواده‌ها، درهم‌تنیده‌اند.

این پژوهشگر حوزه اجتماعی با اشاره به مصادیق عملی وحدت در محلات مختلف زاهدان گفت: در برخی مناطق، مساجدی داریم که برادران شیعه و سنی با هم در آن حضور دارند؛ بسیاری از اهالی محله‌ها از طوایف مشترک‌اند، ازدواج‌های بین‌مذهبی گسترده است و مهم‌تر از همه، هم‌دلی و همکاری واقعی در مسائل اجتماعی مثل اعتیاد، آسیب‌های اجتماعی و حتی حل اختلافات خونین به چشم می‌خورد.

وی با نقل نمونه‌ای از تعامل موفق میان روحانیون دو مذهب اظهار کرد: در پرونده‌ای که منجر به قتل شده بود و اختلاف شدیدی بین دو طایفه ایجاد کرده بود، یکی از برادران اهل سنت با نفوذ کلام و توانایی اجتماعی خودش توانست مسئله را مدیریت کند؛ کاری که بسیاری از نهادهای رسمی قادر به انجامش نبودند.

خلیلی در ادامه با انتقاد از سوءاستفاده برخی سیاسیون از شکاف‌های قومی و مذهبی گفت: متأسفانه در برخی دوره‌ها، سیاست‌ورزان برای رسیدن به قدرت، شکاف‌های قومی را پررنگ کردند. در حالی‌که در واقعیت، مردم هیچ‌گاه این‌گونه زندگی نکرده‌اند. نمونه‌اش شهردار شیعه‌ی سراوان است که با وجود اینکه بیش از ۹۵ درصد مردم آن منطقه اهل سنت هستند، صرفاً به دلیل توانمندی‌اش انتخاب شد.

وی با تأکید بر نقش نخبگان، ریش‌سفیدان و صاحبان تریبون در تقویت وحدت اجتماعی خاطرنشان کرد: زمان آن رسیده که جلسات همفکری، گفت‌وگوهای بین‌مذهبی و همکاری‌های مشترک بیش از گذشته برگزار شود. نه از سر تاکتیک سیاسی، بلکه از سر باور قلبی. آن‌چه در این استان رخ می‌دهد، می‌تواند الگوی ملی همزیستی مسالمت‌آمیز در ایران باشد.

وحدتِ بدون حاشیه، راه نجات سیستان و بلوچستان است
این پژوهشگر و فعال فرهنگی اجتماعی، با تأکید بر لزوم استفاده از ظرفیت‌های مردمی و نخبگانی، وحدت را کلید حل بحران‌ها در استان عنوان کرد.

وی با اشاره به واقعیت زیسته مردم استان گفت: توانمندی‌های زیادی در سطح علما، ریش‌سفیدان، و فعالان اجتماعی وجود دارد که متأسفانه در حل مشکلات قومی، صلح، دوستی و رفع اختلافات کم‌تر از آن‌ها بهره گرفته می‌شود. بارها دیدم که یک عالم اهل سنت در کنار یک روحانی شیعه، در محلاتی مثل جام جم و کریم‌آباد، به حل اختلافات و مسائل مردم پرداخته‌اند، بدون آن‌که کسی نگاه کند طرف مقابل شیعه است یا سنی.

خلیلی ادامه داد: تشکیل صندوق‌های قرض‌الحسنه، کمک‌های عام‌المنفعه و مشارکت‌های مردمی، همه از بستر این همدلی ریشه‌دار شکل گرفته است. وقتی برادر بزرگی در خانواده‌ای شهید می‌شود، هیچ‌کس نمی‌پرسد او از چه مذهبی بوده؛ همه برای آرامش آن خانواده قدم برمی‌دارند. این‌ها مصادیق واقعی وحدت است، نه شعار.

وی با بیان اینکه مردم امروز، از بازی‌های سیاسی و قوم‌گرایی عبور کرده‌اند، اظهار کرد: اگر فضا باز باشد و نخبگان دعوت شوند، مردم خودشان مسیر هم‌گرایی را انتخاب می‌کنند. این نشست‌ها باید گسترده‌تر شود. نه برای سیاست یا نمایش، بلکه برای خدمت واقعی به مردم. چون ما با گوشت و پوست‌مان درک می‌کنیم که وحدت در این استان، یک ضرورت حیاتی است.

این پژوهشگر و فعال فرهنگی اجتماعی در ادامه، موضوع بحران آب در سیستان را نمونه‌ای از چالش‌های جدی دانست و تصریح کرد: وقتی وضعیت آب در منطقه به مرحله بحرانی رسیده و بیش از ۳۶ میلیارد مترمکعب از سهم آب ما مسدود شده، دیگر نمی‌توان با روش‌های رایج ادامه داد. ما نیاز به دیپلماسی قومی-فرهنگی داریم؛ نوعی تعامل که مبتنی بر پیوندهای تاریخی و قومی مردم این منطقه با مردم افغانستان و پاکستان باشد.

وی در پایان با اشاره به ظرفیت ارتباطات اجتماعی در مرزها گفت: اگر ما بتوانیم این پیوندها را به‌درستی فعال کنیم، دیپلماسی فرهنگیِ قومی می‌تواند پلی برای حل بحران‌های کلان منطقه‌ای باشد. این‌که وحدت، تعامل و گفتگوی بی‌واسطه، مهم‌ترین راهکار در مسیر حل بحران‌هاست.

پروژه‌های عمرانی در استان از «ظاهرسازی» رنج می‌برند
فرامرز یوسفی، فعال اجتماعی و مهندس عمران، ضمن انتقاد از روند اجرای پروژه‌های عمرانی، ضعف اصلی را در مدیریت و عدم به‌کارگیری افراد متخصص دانست.

وی با اشاره به تجربیات شخصی خود در پروژه‌های عمرانی استان اظهار کرد: متأسفانه یکی از معضلات جدی، حضور افرادی در جایگاه‌های تصمیم‌گیری است که تخصص و اشراف لازم را ندارند

یوسفی با گلایه از عملکرد نمایشی برخی مسئولان افزود: امروزه پروژه‌ها صرفاً برای روزهای بازدید مسئولان جلو می‌روند. حالت نمایشی و شماتیک پیدا کرده‌اند؛ وقتی می‌گفتند فلان وزیر یا مقام می‌خواهد بیاید، به‌جای اجرای واقعی و اصولی، دست به کارهای صوری می‌زدند تا عکس و فیلم بگیرند. حتی پیش آمده برای همین نمایش‌ها، تخریب‌هایی انجام دادیم که فقط چند روزه یک ظاهر کار را آماده کنند. این هدر رفت منابع و بی‌احترامی به تخصص و وقت مردم است.

وی تأکید کرد: ما امروز نه با کمبود تخصص مواجه‌ایم، نه با نبود نیروی فنی. مشکل اینجاست که جایگاه‌ها را به افراد فاقد صلاحیت می‌سپارند. اگر شایسته‌سالاری حاکم شود، فارغ از قومیت و مذهب، استان می‌تواند جهش عمرانی بزرگی داشته باشد.

این مهندس عمران در پایان، گفت: باید فرهنگ پاسخ‌گویی و تخصص‌محوری جایگزین فرهنگ ظاهرسازی و مدیریت شعاری شود. اگر این اتفاق بیفتد، پروژه‌ها دیگر به جای ویترین شدن، به ثمر می‌نشینند.

سیستان و بلوچستان در اولویت توسعه‌ای کشور نیست
محمد باران‌زهی عضو هیأت علمی و مدیر گروه حقوق دانشگاه آزاد سراوان با نگاهی انتقادی اما واقع‌گرایانه به شکاف‌های توسعه‌ای، بر لزوم بازنگری جدی در سیاست‌های ملی تأکید کرد.

وی با اشاره به موقعیت پایین استان در شاخص‌های توسعه‌ای گفت: چه در بخش سخت‌افزار توسعه، یعنی زیرساخت‌های عمرانی و فیزیکی، و چه در بخش نرم‌افزار توسعه، یعنی منابع انسانی و اجتماعی، ما متأسفانه نه تنها در انتهای جدول توسعه قرار داریم، بلکه با میانه جدول نیز فاصله‌ای فاحش داریم.

باران‌زهی در ادامه تصریح کرد: ما تنها استانی هستیم که همچنان عمده جاده‌های بین‌شهری‌اش تک‌بانده‌اند. بندر اقیانوسی چابهار هنوز به راه‌آهن سراسری متصل نشده است. در حوزه آموزش و درمان هم اوضاع مشابهی داریم؛ کمترین میزان تخت بیمارستانی به نسبت جمعیت، زیرساخت‌های آموزشی حداقلی، و فقدان استانداردهای لازم.

وی همچنین با انتقاد از نبود نشاط اجتماعی در استان، گفت: یکی از شاخص‌های نشاط اجتماعی در کشور، داشتن تیم‌های ورزشی در سطوح ملی است؛ استان‌های هم‌جوار مثل هرمزگان هم‌اکنون تیم‌هایی در لیگ برتر فوتبال، والیبال و بسکتبال دارند، اما ما حتی یک تیم در هیچ رده‌ای نداریم. این نه فقط یک ضعف ورزشی، بلکه یک نقص در هویت جمعی و امید اجتماعی است.

مدیر گروه حقوق دانشگاه آزاد سراوان با نگاهی به حوزه فرهنگ و هنر نیز خاطرنشان کرد: به‌جز معدود هنرمندانی، چهره ملی دیگری از این خطه در هنر موسیقی یا ادبیات معرفی نشده است، که این نیز یکی دیگر از نشانه‌های فاصله‌ی ما از جریان توسعه ملی است.

وی در تحلیل علل این وضعیت گفت: نمی‌خواهیم صرفاً دنبال مقصر بگردیم. مسئله اساسی، نبود یک برنامه‌ریزی معکوس برای تزریق اعتبارات متوازن است. وقتی شاخص‌های توسعه در یک منطقه پایین‌تر است، باید سهم آن منطقه از بودجه و سرمایه‌گذاری بیشتر باشد. اما در عمل این‌گونه نیست و سیستان و بلوچستان از بسیاری جهات نادیده گرفته شده است.

باران‌زهی در بخش پایانی سخنانش،  نقش وحدت اجتماعی را در پیشرفت استان مهم دانست و گفت: تعامل میان اقوام و مذاهب یکی از کلیدی‌ترین راه‌های رسیدن به توسعه است. اگر ما در استان به‌جای افتراق و تفرقه، به وفاق و هم‌فکری برسیم، خواهیم توانست صدای واحدی در سطح ملی باشیم و از این وحدت برای مطالبه امتیازات مشروع بهره بگیریم.

وی در جمع‌بندی افزود: آنچه امروز بیش از تبعیض واقعی مردم را رنج می‌دهد، احساس تبعیض است. این احساس، حاصل سال‌ها نابرابری در شاخص‌های توسعه است و باید با سیاست‌های درست، صادقانه و مبتنی بر عدالت جبران شود.

ضعف تعامل درون‌استانی مانع تخصیص عادلانه منابع ملی
باران‌زهی با تحلیل چرایی عقب‌ماندگی تاریخی استان در مناسبات ملی، بر اهمیت تقویت وحدت درون‌استانی و مطالبه‌گری ساختارمند برای دستیابی به توسعه تأکید کرد.

وی با اشاره به تحولات تاریخی ساختار دولت و ملت در دوران مدرن اظهار کرد: با گذار از دولت‌های سنتی به دولت‌های مدرن، انسان‌ها از رعیت به شهروند ارتقا پیدا کردند. مفهوم شهروندی یعنی برخورداری برابر از حقوق، فارغ از مذهب، قومیت یا جغرافیا. اما متأسفانه در استان ما، این مفهوم به‌صورت کامل محقق نشده و تعاملات درون‌استانی میان اقوام و مذاهب، ضعیف باقی مانده است.

باران‌زهی با اشاره به کم‌رنگ بودن حضور فرهنگی و هنری استان در رسانه ملی، تصریح کرد: رسانه ملی باید نقشی جدی در بازنمایی فرهنگی این جغرافیا داشته باشد؛ چون از رهگذر هنر می‌توان هم‌افزایی قومی و مذهبی را تقویت کرد و زمینه‌ای برای مطالبه‌گری جمعی فراهم آورد.

وی به نبود انسجام میان نخبگان استان در پیگیری مطالبات از مرکز پرداخت و گفت: ضعف در مطالبه‌گری یکی از ریشه‌های اصلی محرومیت ماست. اگر اقوام و مذاهب در درون استان به تقریب فکری برسند، می‌توانند با صدایی واحد از نظام سیاسی کشور امتیاز بگیرند. مطالبه‌گری باید نهادی، ساختارمند و با پشتوانه نخبگان باشد.

این مسئول با نقد عملکرد نهادهای میانی دولت، خاطرنشان کرد: یکی از مشکلات ما این است که بسیاری از مدیران میانی از مناطق جغرافیایی خاصی در کشور هستند و ناخودآگاه منابع را به استان‌های خود سوق می‌دهند. این افراد شاید تعمدی نداشته باشند، اما چون نسبت به ظرفیت‌های استان خود آشنایی دارند، در سیاست‌گذاری و تخصیص منابع نیز تمایل بیشتری به مناطق خود نشان می‌دهند.

وی ادامه داد: در برخی استان‌ها چندین شهر صنعتی ایجاد شده و آسمان آن‌ها از دود کارخانه‌ها پوشیده است، درحالی‌که در استان ما صدها کیلومتر بدون حتی یک واحد صنعتی باقی مانده است. این نابرابری نتیجه نداشتن مدیران اثرگذار در لایه‌های تصمیم‌گیر است.

باران‌زهی راه‌حل را تزریق نیروهای انسانی توسعه‌یافته به بدنه مدیریتی کشور دانست و اظهار کرد: ما نیازمند حضور جوانان و نخبگان خود در ساختارهای تصمیم‌ساز هستیم. تا زمانی که در بدنه وزارتخانه‌ها و سازمان‌های ملی، نیروهایی از استان ما با نگاه ملی و تخصص بومی حضور نداشته باشند، تزریق منابع هم دچار انحراف و بی‌عدالتی خواهد بود.

وی با تأکید بر تفاوت نقش نمایندگان مجلس با مدیران ارشد دولتی افزود: نمایندگان ابزار نظارتی دارند اما قدرت اجرایی در اختیار مدیران میانی است. لذا باید سهم استان از این مدیران افزایش یابد، تا عدالت در تخصیص منابع محقق شود.

باران‌زهی بر ضرورت شکل‌گیری کانون‌های تقریب قومی و مذهبی در استان برای هم‌افزایی و پیگیری مطالبه‌گری ملی تأکید کرد و گفت: اگر این کانون‌ها تقویت شوند، صدای واحد و مطالبه‌گر استان می‌تواند در نظام بودجه، بانک مرکزی، دیوان محاسبات، و کمیسیون‌های مجلس مؤثر واقع شود و راه را برای توسعه متوازن هموار کند.

تعامل اقوام و مذاهب در مسیر توسعه سیستان و بلوچستان
یاسر کهرازه، عضو هیأت علمی علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه آزاد اسلامی زاهدان، بر نقش تعامل اقوام، مذاهب و ظرفیت‌های منحصر به فرد استان سیستان و بلوچستان در مسیر توسعه ملی تأکید شد.

وی با اشاره به جایگاه ژئوپلیتیکی، ژئواستراتژیک و ژئواکونومیک سیستان و بلوچستان، گفت: این استان به واسطه دسترسی به آب‌های آزاد و قرار گرفتن در شاه‌راه‌های مهم منطقه‌ای، در آینده نه‌چندان دور به یکی از کانون‌های مهم سرمایه‌گذاری کلان بدل خواهد شد.

کهرازه با رد کلیشه‌های رایج درباره اختلافات قومی و مذهبی در استان، تصریح کرد: بسیاری از این مسائل حل شده و امروز مردم استان، فارغ از تعلقات مذهبی و قومی، با اتحاد در مسیر توسعه گام برمی‌دارند. شخصاً بهترین دوستانم از اقوام و مذاهب مختلف هستند و تعامل میان ما کاملاً صادقانه و دوستانه است.

وی به اهمیت نهادهای مهم سیاسی و اقتصادی استان اشاره کرد و افزود: در حال حاضر اداره کل استانداری و منطقه آزاد چابهار در اختیار نیروهای بومی است، اما نگاه این نهادها، کاملاً فراگیر و توسعه‌محور بوده و هدف اصلی‌شان مشارکت همه اقشار در فرآیند پیشرفت استان است.

کهرازه با تأکید بر نقش کلیدی چابهار در توسعه استان و کشور گفت: توسعه واقعی سیستان و بلوچستان از چابهار می‌گذرد. چابهار می‌تواند در آینده نقش یک پایتخت اقتصادی برای ایران را ایفا کند.

وی یکی از نیازهای فوری چابهار را توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل، به‌ویژه احداث فرودگاه بین‌المللی عنوان کرد و افزود: فرودگاه هویت یک شهر است. با راه‌اندازی یک فرودگاه مجهز، ۵۰ درصد مسیر توسعه استان طی خواهد شد.

عضو هیات علمی دانشگاه آزاد زاهدان همچنین به چهار نهاد مهم اقتصادی حاضر در چابهار – منطقه آزاد، شیلات، گمرک و کشتیرانی – اشاره کرد و گفت: این نهادها اگر به‌درستی مدیریت شوند، بدون نیاز به بودجه دولتی می‌توانند خود به موتور محرک توسعه استان تبدیل شوند.

وی در پایان بر تغییر نگاه‌ها به مسائل قومی و مذهبی تأکید کرد و افزود: زمانی که ما منافع مشترک را در اولویت قرار دهیم، نگاه توسعه‌محور جایگزین اختلافات خواهد شد. شهرهایی مثل سراوان با پتانسیل بالا در حوزه‌های مرزی و کشاورزی، نیازمند توجه جدی هستند. توسعه سراوان، زابل، زاهدان و ایرانشهر از دل توسعه چابهار برخواهد خاست.

تربیت انسان‌ساز نیاز امروز آموزش و پرورش است
غلامحسین راشکی، عضو هیأت علمی علوم قرآن و حدیث دانشگاه شهید مطهری زاهدان، با اشاره به اهمیت نقش نخبگان در فضای اجتماعی کشور افزود: در شرایطی که برخی نگاه‌های مرکزگرا، مناطق مرزی همچون سیستان و بلوچستان را نادیده می‌گیرند یا تحقیر می‌کنند، نخبگان محلی وظیفه دارند از درون جامعه جریان‌سازی فکری و فرهنگی انجام دهند.

راشکی گفت:  فرهنگ وحدت را نمی‌توان با تعارف پیش برد. وحدت آن نیست که هر دو طرف کوتاه بیایند، بلکه باید درک عمیقی از انسان‌ساز بودن خود به عنوان استاد، معلم، مدیر و حتی والدین داشته باشیم.

وی افزود: دانش‌آموز و دانشجوی ما باید پاسخ‌گوی دین، انقلاب، رهبری و جامعه باشد. نمی‌توان با ظواهر فریبنده و بدون نهادینه کردن باور قلبی، از وحدت سخن گفت.

این مسئول با تأکید بر اینکه نباید هویت مذهبی و قومی در محیط‌های علمی و اجتماعی به عاملی برای تبعیض و تفرقه تبدیل شود، گفت: ما باید مذهب و طایفه را کنار بگذاریم و به انسانیت و انسان‌سازی بیندیشیم. تنها در این صورت می‌توانیم از وضعیت بحرانی عبور کنیم. آموزش و پرورش باید کانون انسجام فکری باشد.

عضو هیأت علمی علوم قرآن و حدیث دانشگاه شهید مطهری زاهدان، ضمن تأکید بر ضرورت وحدت درونی و عملی میان اقوام و مذاهب، خواستار ایجاد «اتاق‌های فکر فعال و صادق» در نهادهای علمی و آموزشی کشور شد.

وی با اشاره به تجربه میدانی خود در آموزش عالی و عمومی گفت: آموزش و پرورش باید قلب انسجام اجتماعی باشد، نه بستری برای سوءتفاهم یا بی‌اعتمادی.

راشکی با انتقاد از نبود نظارت و هدایت فکری کافی در نهادهای علمی کشور افزود: برخی اساتید یا معلمان وقتی وارد کلاس می‌شوند، مذهب‌شان را ناخودآگاه وارد فضای آموزش می‌کنند؛ درحالی‌که مدرس، مربی و معلم باید انسان‌ساز باشد، نه تفرقه‌ساز. اگر استادی چه شیعه و چه اهل سنت در مسیر وحدت انحراف ایجاد کند، باید پاسخگو باشد.

وی با اشاره به بیانات رهبر معظم انقلاب تصریح کرد: وقتی حضرت آقا می‌فرمایند «هرکس علیه شیعه یا سنی سخن بگوید مزدور دشمن است»، شعار نیست؛ اینها خطوط قرمز عقلانیت و دیانت‌اند. ما نیازمند نهادینه‌سازی این نگاه انسانی در همه ابعاد هستیم.

راشکی در بخش دیگری از سخنان خود با گلایه از ضعف تربیتی و فرهنگی گفت: . ما اگر از پایه درست تربیت نکنیم، آینده‌سازانی تربیت می‌کنیم که نسبت به یکدیگر بی‌اعتماد، گمراه یا حتی تندرو خواهند شد.

وی با تأکید بر اینکه وحدت نباید تنها در قالب مقاله و تئوری باقی بماند، خاطرنشان کرد: امروز باید وحدت را لمس کنیم، زندگی کنیم، از آن دفاع کنیم. نه اینکه هر کسی حرفی بزند، به‌سرعت او را حذف کنیم. ما باید اهل تعامل باشیم و به‌دور از تعارف، مشکلات را در اتاق‌های فکر علمی و مردمی حل کنیم.

این مسئول در پایان گفت: نگاه ما باید انسانی باشد، باید نسلی تربیت کنیم که هم به قرآن، هم به انسان، و هم به هم‌وطن خود احترام بگذارد. این رسالت ماست.

وحدت اقوام و مذاهب سرمایه‌ای گرانبها برای توسعه منطقه است
عبدالقادر دهقان عضو هیأت رئیسه شورای شهر سراوان با تأکید بر اهمیت وحدت اقوام و مذاهب گفت: سال‌هاست که اقوام شیعه و سنی، بلوچ و سیستانی در کنار هم با صمیمیت زندگی کرده‌اند، بر سر یک سفره نشسته‌اند، در شادی‌ها و مشکلات شریک بوده‌اند و هیچ اختلافی در میان مردم عادی وجود نداشته است.

وی با بیان اینکه امروز شرایط نسبت به گذشته تغییر کرده، ادامه داد: برای نخستین‌بار در استان ما یک استاندار بلوچ منصوب شده و این اعتماد حاکمیت به نخبگان بومی قابل‌تقدیر است؛ ما نیز باید با عملکرد مثبت، این اعتماد را تقویت کرده و مسیر حضور بیشتر نیروهای توانمند بلوچ در سطوح مختلف مدیریتی را هموار کنیم.

دهقان در ادامه سخنانش، با اشاره به انتخاب یک شهردار شیعه در شهر سراوان برای نخستین‌بار پس از سه دهه، گفت: این تصمیم بر اساس نگاه توسعه‌محور اتخاذ شد. همه نیروهای بومی ما تحصیل‌کرده و توانمند هستند، اما هدف، توسعه شهر و ترویج همگرایی بود. این انتخاب پاسخی است به کسانی که هنوز تصور می‌کنند شیعه و سنی نمی‌توانند در کنار هم کار کنند.

وی همچنین از نهادهای اجتماعی، فرهنگی و مذهبی خواست در راستای ایجاد مشارکت حداکثری مردم تلاش کنند و خطاب به مسئولان گزینش و استخدام گفت: خواهش من این است که از آوردن واژه «مذهب» در فرم‌های استخدامی پرهیز شود. ما همه انسان هستیم و نباید تفکیک بر اساس مذهب صورت گیرد.

دهقان در پایان تأکید کرد: باید از راه همدلی، گفتگو و واقع‌بینی، شکاف‌های ایجاد شده را ترمیم و به وحدت واقعی دست یابیم.

تعامل میان اقوام و روحانیون نیازمند بازنگری و نوآوری است
حامد مخدومی، عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد زاهدان با اشاره به چالش‌های اجتماعی و فرهنگی استان بلوچستان گفت: در طول تاریخ، تعامل میان اقوام مختلف در استان بلوچستان از جمله سیستانی‌ها و بلوچ‌ها همواره نقش کلیدی در ایجاد ثبات و توسعه داشته است. با این حال، در پنجاه سال گذشته، برخی مسائل به‌ویژه در حوزه تحصیل‌کردگان و افراد نخبگان مورد غفلت قرار گرفته‌اند.

وی با اشاره به تاثیرگذاری علما و سران قبایل در تصمیم‌گیری‌ها در استان، افزود: متاسفانه در بسیاری از مواقع، افرادی که تحصیلات عالیه دارند و توانایی‌های تخصصی بیشتری دارند، نمی‌توانند جایگاه واقعی خود را در تصمیم‌گیری‌های مهم استان پیدا کنند. در حقیقت، افراد تاثیرگذار بیشتر در دایره محدودیت‌های قومی و قبیله‌ای فعالیت می‌کنند که این موضوع باید مورد تجدید نظر قرار گیرد.

مخدومی همچنین به وضعیت تعامل میان علما و روحانیون از اقوام مختلف اشاره کرد و گفت: در استان بلوچستان، با وجود تلاش‌هایی که برای تقویت وفاق ملی بین علما و روحانیون از اقوام و مذاهب مختلف صورت گرفته است، هنوز برخی از مشکلات و اختلافات در دیدگاه‌ها و مواضع وجود دارد. این مسائل نیاز به بازنگری و تغییر در نگاه‌ها و عملکردها دارد تا تصمیم‌گیری‌ها موثرتر و سازنده‌تر باشد.

وی ادامه داد: در جلسات مختلفی که در کشور و استان برگزار می‌شود، برخی از تصمیمات مهمی که اتخاذ می‌شود هنوز نتایج مثبت و مورد رضایت عمومی را در پی ندارد. یکی از دلایل این عدم موفقیت، نبود هماهنگی و وفاق کامل بین سران و روحانیون است که در نهایت تأثیر زیادی بر روند تصمیم‌گیری‌ها و سیاست‌گذاری‌های استان می‌گذارد.

مخدومی همچنین تأکید کرد: در نهایت، باید این واقعیت را پذیرفت که تعامل بین علما و نخبگان باید در مسیر توسعه و پیشرفت استان باشد، نه در راستای حفظ منافع شخصی یا گروهی. تنها از طریق همکاری و هم‌اندیشی است که می‌توان به رفع مشکلات موجود در بلوچستان دست یافت و توسعه پایدار را در این استان تحقق بخشید.

راهبردهای علمی و فرهنگی باید به سمت تمدن‌سازی حرکت کنند
مسیب داوری، دبیر تخصصی تقریب مذاهب دانشگاه آزاد اسلامی تهران با اشاره به چالش‌های موجود در استان بلوچستان و کشور، گفت: در این شرایط بحرانی که درگیر آن هستیم، ایجاد تحول واقعی و راه‌های خروج از وضعیت فعلی، بزرگ‌ترین تحول است. یکی از مهم‌ترین موضوعات در این راستا، مسئله آب و منابع طبیعی است که باید با دقت و برنامه‌ریزی به آن توجه کرد.

وی در ادامه افزود: زمان محدود است و باید به موضوعاتی مانند استفاده بهینه از منابع آب دریا و دیگر منابع طبیعی توجه ویژه‌ای داشت. این چالش‌ها نه‌تنها نیاز به تلاش‌های علمی دارند بلکه باید به عنوان یک موضوع حیاتی مورد توجه قرار گیرند.

داوری با اشاره به سخنان حضرت امام صادق (ع) گفت: کسانی که از زمانه خود آگاهی دارند و با مسائل و بحران‌ها آشنا هستند، از خطرات و فتنه‌ها محفوظ می‌مانند. ما باید به این نکته توجه کنیم که علم و آگاهی از مشکلات روز، راه‌گشای بسیاری از بحران‌ها و چالش‌ها است.

وی همچنین تأکید کرد: علم در هر زمینه‌ای، از جمله فرهنگی، اقتصادی و صنعتی، باید در راس امور قرار گیرد. اگر به تاریخ نگاه کنیم، می‌بینیم که تاکید حضرت امام (ره) بر علم و بهبود مستمر در تمامی عرصه‌ها بوده است. این اصول هنوز هم برای ما اعتبار دارند و باید در جامعه عملی شوند.

دبیر تخصصی تقریب مذاهب دانشگاه آزاد اسلامی تهران ادامه داد: در دوران جنگ، بسیاری از افکار حضرت امام علیه ایران در پادگان‌ها و در میان رزمندگان مورد توجه قرار گرفت و تبدیل به عملیاتی مؤثر شد. امروز هم باید این تجربیات را در حوزه‌های مختلف اجرایی کنیم و جامعه را به سمت تحول علمی و فرهنگی سوق دهیم.

وی همچنین به اهمیت بازنگری در تفکرات و روش‌های گذشته اشاره کرد و گفت: باید از نگاه‌های محدود و گذشته‌نگر خارج شویم و نگاه سیستمی به مسائل داشته باشیم. اگر همچنان درگیر بحث‌های کلامی و تاریخی باشیم، هیچ‌گاه به پیشرفت و توسعه دست نخواهیم یافت. ما باید علم و تکنولوژی را به‌طور مداوم بازنگری کرده و در راستای بهبود مستمر حرکت کنیم.

این مسئول تأکید کرد: جامعه‌سازی، نظام‌سازی و تمدن‌سازی نیازمند تغییر نگرش‌ها و فرهنگ‌سازی است. این کار تنها با همکاری و هم‌افزایی نخبگان علمی و فرهنگی در تمامی عرصه‌ها امکان‌پذیر است.

ظرفیت‌های عظیم استان باید به درستی شناسایی و بهره‌برداری شوند
داوری با اشاره به پتانسیل‌های بی‌نظیر سیستان و بلوچستان، گفت: این استان از نظر ظرفیت‌های اقتصادی و فرهنگی یکی از مناطق بسیار غنی کشور است. در حالی که در دوران پس از جنگ جهانی، آلمان با بازسازی صنایع کوچک در مناطق روستایی و شهرهای کوچک خود توانست تولید ناخالص ملی بالاتری نسبت به کشورهای بزرگ مانند آمریکا کسب کند، ما نیز باید به صنایع کوچک در استان‌های خود توجه کنیم.

وی در ادامه افزود: صنایع کوچک، به‌ویژه در حوزه‌های مختلف همچون صنایع شهرداری‌ها، فرمانداری‌ها و دهداری‌ها، می‌توانند به سرعت بازده داشته و به رشد اقتصادی استان کمک کنند. این صنایع نه‌تنها از نظر اقتصادی بلکه از نظر فرهنگی نیز می‌توانند به تقویت هویت منطقه کمک کنند.

داوری همچنین به اهمیت توسعه صنعت گردشگری در استان اشاره کرد و گفت: گردشگری یکی از مهم‌ترین صنایع برای ارزآوری است. سیستان و بلوچستان با ظرفیت‌های منحصر به فرد خود در زمینه گردشگری طبیعی، تاریخی، ورزشی و حتی سیاسی می‌تواند مقصد گردشگران داخلی و خارجی باشد. به ویژه با توجه به ویژگی‌های بومی و فرهنگی استان، می‌توانیم از این ظرفیت‌ها در جهت تقویت اقتصاد و تبادل فرهنگی بهره‌برداری کنیم.

وی تأکید کرد: نباید از گردشگری تنها به عنوان یک صنعت اقتصادی نگاه کرد، بلکه باید به ابعاد فرهنگی آن نیز توجه ویژه‌ای داشت. در سفرهایی که به برخی از مناطق رفته‌ایم، مشاهده کرده‌ایم که مردم حتی پس از گذشت چند سال از سرمایه‌گذاری در این حوزه، به خوبی از تجربیات فرهنگی و اقتصادی آن بهره‌برداری کرده‌اند.

این مسئول همچنین به اهمیت مطالعه بازار و مصرف‌کننده در استان اشاره کرد و افزود: برای توسعه صنایع، باید به نیازهای بازار و مصرف‌کنندگان توجه کنیم. در بازدیدهای اخیر از برخی شهرهای کوچک آلمان مشاهده کردیم که در این شهرک‌ها، تولیدات خاصی مانند چاقوهای تخصصی برای مصرف جهانی انجام می‌شود. این مثال نشان‌دهنده اهمیت توجه به تخصص و مطالعه دقیق نیازهای بازار است.

وی تأکید کرد: سیستان و بلوچستان با تنوع قومی و فرهنگی که دارد، ظرفیت بسیار زیادی برای تبدیل شدن به یک مرکز وحدت و تبادل فرهنگی دارد. باید از این ظرفیت‌ها به بهترین نحو بهره‌برداری کرده و با استفاده از تجربیات موفق جهانی، استان را به جایگاهی رفیع در عرصه‌های اقتصادی، فرهنگی و گردشگری برسانیم.

وی در ادامه به ظرفیت‌های گردشگری به‌عنوان یکی از ارکان مهم ارزآوری و فرهنگ‌سازی در کشور پرداخت و تصریح کرد: گردشگری فقط یک صنعت اقتصادی نیست بلکه ابزاری برای انتقال فرهنگ و انسجام اجتماعی است. کشورهایی مانند قبرس با حداقل منابع طبیعی و بدون موقعیت ویژه سیاسی، تنها از طریق توسعه گردشگری ساحلی به رشد اقتصادی رسیده‌اند. ما نیز با دارا بودن ظرفیت‌هایی همچون بوم‌گردی، بیابان‌گردی، گردشگری ورزشی، سیاسی و مذهبی، می‌توانیم به مراتب فراتر از آن حرکت کنیم.

این مسئول با تأکید بر ظرفیت‌های مغفول‌مانده استان سیستان و بلوچستان اظهار کرد: از اقوام و ادیان گوناگون تا تنوع اقلیمی، این استان نه‌تنها در سطح ملی، بلکه در مقایسه با بسیاری از کشورها نیز مزیت‌های بی‌نظیری دارد. به‌جای نگاه تهدیدمحور به این تفاوت‌ها، باید آن‌ها را به فرصتی برای وحدت، توسعه فرهنگی و اقتصادی تبدیل کنیم.

داوری خبر از برنامه‌ریزی برای تشکیل سازمانی مستقل با هدف احیای ظرفیت‌های استان داد و افزود: این سازمان که با نظارت مستقیم ریاست جمهور راه‌اندازی می‌شود، مشابه منطقه آزاد چابهار عمل خواهد کرد و می‌تواند نه‌تنها استان، بلکه منطقه پیرامونی و کشورهای همسایه از جمله پاکستان را نیز تحت‌تأثیر قرار دهد. آنچه مهم‌تر از ساختار و برنامه است، نیت خالص و نگاه تحول‌خواهانه‌ای است که در جوانان این استان مشاهده می‌کنم.

اختلاف تهدید نیست، فرصتی است برای وحدت و توسعه
محمد نخی، عضو شورای راهبری دفاتر گفتگو و همگرایی اقوام و ادیان و مذاهب دانشگاه آزاد اسلامی تهران، ضمن تأکید بر لزوم استفاده از ظرفیت‌های بومی و انسانی استان، خواستار نگاه فرصت‌محور به تنوع فرهنگی و مذهبی منطقه شد.

وی با اشاره به راه‌اندازی اندیشکده تخصصی در استان گفت: اینکه امروز متخصصان حوزه‌های مختلف گرد هم آمده‌اند، خود فرصتی بزرگ است. تجمیع نگاه‌ها و مشارکت در تصمیم‌سازی‌ها، می‌تواند برکت‌آفرین و اثرگذار باشد.

نخی با تاکید بر وسعت و تنوع فرهنگی و مذهبی سیستان و بلوچستان افزود: این استان، به‌واسطه جغرافیا، گستردگی قومی و مذهبی، مجموعه‌ای بی‌نظیر از ظرفیت‌ها را در خود جای داده است. اقوام و مذاهب مختلف، اگرچه ممکن است به ظاهر نماد اختلاف باشند، اما واقعیت این است که خود همین تنوع، فرصتی ارزشمند برای انسجام، توسعه فرهنگی و هم‌افزایی اجتماعی است.

وی با اشاره به مفهومی مهم در آموزه‌های دینی گفت: قرآن، اساس خلقت را بر مبنای اختلاف قرار داده است؛ نه به‌عنوان امر منفی، بلکه به‌عنوان پدیده‌ای طبیعی و حتی الهی. آنچه مذموم است، تفرقه و جدایی است که نتیجه جهل و رفتارهای نادرست انسانی است.

نخی با تأکید بر ضرورت مدیریت اختلافات افزود: وجود گرایش‌های گوناگون در استان، اگر به‌درستی مدیریت شود، نه تنها تهدید نیست بلکه بستری برای توسعه، هم‌زیستی مسالمت‌آمیز و الگوسازی ملی خواهد بود اما اگر این اختلافات رها و بی‌برنامه باشد، می‌تواند به تفرقه منتهی شود. این موضوع مختص استان سیستان و بلوچستان نیست، بلکه الگویی است که می‌تواند در کل کشور مورد توجه قرار گیرد.

عدالت آموزشی و رسانه‌ای باید از استان‌ها آغاز شود
وی با تأکید بر ضرورت تحول در نظام آموزشی و رسانه‌ای کشور، خواستار توجه ویژه به نقش استان‌ها در این حوزه‌ها شد.

این مسئول با اشاره به اینکه در بحث عدالت، گاهی انحراف مفهومی ایجاد می‌شود، گفت: عدالت در آموزش باید جدی گرفته شود. وقتی از عدالت صحبت می‌کنیم، باید به بسترهایی چون آموزش‌ و پرورش توجه ویژه داشته باشیم. واقعیت این است که نظام آموزشی ما در بسیاری از بخش‌ها دچار اشکال است و این فقط مختص یک استان خاص نیست اما اگر می‌خواهیم تغییری رقم بزنیم، باید از استان‌ها آغاز کنیم.

وی با تأکید بر نقش رسانه‌ها در تبیین و ترویج گفتمان عدالت و تقریب، اظهار کرد: رسانه، به‌ویژه صدا و سیمای استان، باید در تولید محتوا نقش فعال‌تری ایفا کند. چه اشکالی دارد که تولیدات رسانه‌ای استان سیستان و بلوچستان با محوریت تقریب و همگرایی، در شبکه‌های ملی مانند شبکه خبر یا سایر رسانه‌های فراگیر پخش شود؟ این کار می‌تواند در تصحیح نگاه‌های کلیشه‌ای و تقویت وحدت نقش مؤثری داشته باشد.

نخی ادامه داد: در بسیاری از مصاحبه‌ها و برنامه‌های رسانه‌ای، وقتی از سیستان و بلوچستان صحبت می‌شود، بیشتر روی نگاه‌های امنیتی و عمرانی تمرکز شده است. در حالی که این استان از ظرفیت عظیمی در حوزه گفتگو، همزیستی، فرهنگ و نقش‌آفرینی اهل سنت در جمهوری اسلامی برخوردار است که باید برجسته شود.

عضو شورای راهبری دفاتر گفتگو و همگرایی اقوام و ادیان و مذاهب دانشگاه آزاد اسلامی تهران افزود: راه‌اندازی اندیشکده‌هایی که به‌صورت تخصصی به این موضوعات بپردازند، می‌تواند بستر ترویج نگاه دقیق و عادلانه به مسائل استان‌ها باشد. اگر این اندیشکده‌ها با حمایت دانشگاه و همراهی صدا و سیمای استان وارد میدان شوند، دستاوردهای آن نه‌تنها برای منطقه، بلکه برای کل کشور اثرگذار خواهد بود.

وی در پایان تأکید کرد: اگر مبنای ما در آموزش و رسانه، کرامت انسانی و اصل «بنی‌آدم اعضای یک پیکرند» باشد، آنگاه هیچ قوم، مذهب یا منطقه‌ای در حاشیه نخواهد ماند. این نگاه باید از استان‌ها آغاز شود و به سطح ملی گسترش یابد.

وحدت واقعی، عمل می‌خواهد نه شعار
نخی، با اشاره به اهمیت همگرایی واقعی میان مذاهب و اقوام ایرانی، تأکید کرد: رودربایستی را باید کنار بگذاریم؛ وحدت با شعار محقق نمی‌شود، بلکه نیاز به رفتار صادقانه و تصمیم‌گیری شجاعانه دارد.

وی با اشاره به فرصت‌های موجود، به دانشگاه مذاهب اسلامی به‌عنوان یک ظرفیت ارزشمند اشاره کرد و گفت: این دانشگاه فرصتی گران‌بها برای تحقق گفت‌وگوی واقعی میان مذاهب است.

نخی در ادامه با تأکید بر لزوم نهادینه‌سازی فرهنگ گفتگو و درک متقابل در سراسر کشور، گفت: از خراسان جنوبی گرفته تا تالش، آذربایجان و کردستان، مردم عادی با هم شریک تجاری هستند، ازدواج می‌کنند و در کنار هم زندگی می‌کنند. اما وقتی مسئولین و نهادها نتوانند این همزیستی را به‌درستی مدیریت و تقویت کنند، اعتماد مردم سست می‌شود.

وی با اشاره به نقش مهم اقوام و مذاهب در توسعه ایران افزود: ما خواستار رفتار عادلانه و فرصت برابر برای همه اقوام و مذاهب هستیم. دانشگاه آزاد و دفاتر گفتگو باید بستری برای تحقق این آرمان باشند.

فتنه از بی‌تدبیری خواص آغاز می‌شود، نه از مردم
عضو شورای راهبری دفاتر گفتگو و همگرایی اقوام، ادیان و مذاهب دانشگاه آزاد اسلامی تهران اظهار کرد: در بسیاری از مواقع، نخبگانی وارد عرصه اظهارنظر درباره مسائلی می‌شوند که در صلاحیت آن‌ها نیست. ما باید بپذیریم که مسئولیت کلام، کمتر از مسئولیت عمل نیست. این عدم دقت در سخن، خود زمینه‌ساز بحران است.

وی گفت: اگر برخوردها در موضوع وحدت، تعامل و تغییر مذاهب از جنس کنترل و فشار باشد، نتیجه‌اش شکاف بیشتر است. ما باید صادق باشیم، باید پاسخگو باشیم، و باید فضا را برای نقد دلسوزانه و گفتگو صریح فراهم کنیم. این راه وحدت واقعی است.

انتهای خبر/