سواد رسانه‌ای سپر هوشمند جامعه
به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «صدای‌ماشکید» ، جهان امروز میدان نبردی نوین را تجربه می‌کند؛ نبردی که در آن دیگر توپ و تفنگ سرنوشت‌ساز نیست، بلکه رسانه به ابزار اصلی شکل‌دهی به افکار عمومی بدل شده است. در این کارزار پیچیده، حقیقت و دروغ درهم می‌آمیزند و در قالب روایت‌های جذاب و پرهیجان به مخاطب عرضه می‌شوند. همین آمیزش آگاهانه، بزرگ‌ترین سلاح دشمنان در جنگ‌شناختی است؛ جنگی که نه مرزها، بلکه ذهن‌ها و دل‌های مردم را هدف قرار داده است.
قدرت‌های رسانه‌ای با بهره‌گیری از شبکه‌های گسترده و ابزارهای فناورانه، تصویری تحریف‌شده از واقعیت‌ها می‌سازند. آنان با ترکیب بخشی از حقیقت با شایعات و اخبار جعلی، افکار عمومی را به مسیری دلخواه هدایت می‌کنند. نتیجه این فرایند، ایجاد تردید، دلسردی و ناامیدی در جامعه‌ای است که اگر مجهز به مهارت تحلیل و سواد رسانه‌ای نباشد، به‌سرعت اسیر این موج‌های سازمان‌یافته خواهد شد.
در چنین شرایطی، هر شهروند نقشی اساسی در سرنوشت جامعه ایفا می‌کند. پذیرش و بازنشر بی‌تأمل اخبار، هرچند کوچک و ساده به نظر برسد، می‌تواند زمینه‌ساز بحرانی بزرگ شود. یک خبر غیر موثق قادر است اعتماد اجتماعی را خدشه‌دار کند، سرمایه‌های انسانی را بی‌اعتبار سازد و امید جمعی را از میان ببرد. در نقطه مقابل، فرهنگ راستی‌آزمایی و دقت در پذیرش خبر، همان سپری است که جامعه را در برابر این آسیب‌ها مقاوم می‌سازد.
جوانان به‌عنوان پیشتازان آینده، بیشترین هدف رسانه‌های معاند هستند. آنان با روایت‌هایی ظاهراً جذاب اما در اصل تحریف‌شده، تلاش می‌کنند ذهن نسل جوان را به ناامیدی و بی‌اعتمادی سوق دهند. از همین رو، آموزش مهارت‌های سواد رسانه‌ای به نسل آینده، ضرورتی انکارناپذیر است؛ ضرورتی که تضمین می‌کند جوانان به‌جای پیاده‌نظام دشمن، مدافعان آگاه حقیقت و امید باشند.
این مسیر اما تنها بر عهده جوانان نیست. خانواده‌ها، مدارس، دانشگاه‌ها و رسانه‌های رسمی باید هم‌افزا عمل کنند تا فرهنگ صحت‌سنجی و تحلیل پیام‌های رسانه‌ای در جامعه نهادینه شود. آموزش مستمر، تقویت آگاهی و ارائه الگوهای عملی در این زمینه، تنها راه جلوگیری از افتادن در دام تحریف‌ها و شایعات است. غفلت از این رسالت، جامعه را در برابر موج‌های سهمگین رسانه‌ای بی‌دفاع می‌گذارد.
آنچه امروز در برابر ملت‌ها قرار دارد، جنگی بی‌صدا اما ویرانگر است؛ جنگ روایت‌ها. در این میدان، هر جامعه‌ای که حقیقت را از دل انبوه اخبار متناقض بیرون کشد و توان تشخیص سره از ناسره را داشته باشد، پیروز خواهد بود. سواد رسانه‌ای، نه یک مهارت جانبی، بلکه سپر اصلی ملت‌ها در این نبرد است؛ سپری که امید، اعتماد و انسجام اجتماعی را پاسداری می‌کند و آینده‌ای روشن را برای جامعه رقم می‌زند.
تشخیص حقیقت؛ سنگر اصلی در جنگ رسانه‌ای
حجت‌الاسلام والمسلمین اسدالله محمدزهی، استاد دانشگاه سراوان، در گفتگو با پایگاه خبری تحلیلی «صدای‌ماشکید»، با بیان اینکه پذیرش هر خبری بدون بررسی و صحت‌سنجی می‌تواند تبعات جبران‌ناپذیری برای جامعه به همراه داشته باشد، بیان کرد: خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید: «یا أیها الذین آمنوا إن جاءکم فاسق بنبأ فتبینوا؛ یعنی ای کسانی که ایمان آورده‌اید، اگر فردی فاسق خبری برای شما آورد، درباره آن تحقیق کنید.» این آیه شریفه نشان می‌دهد که نخستین گام در برخورد باخبر، بررسی و راستی‌آزمایی است تا مبادا به واسطه یک خبر غیر موثق، به شخص یا گروهی تهمت‌زده شود و بی‌حرمتی و بی‌اعتباری شکل گیرد.
وی با اشاره به جایگاه خبر در جامعه افزود: اخبار و محتوای رسانه‌ای، تنها یک داده خام نیستند، بلکه می‌توانند مسیر ذهنی، فکری و رفتاری یک جامعه را تغییر دهند. اگر خبر بدون بررسی پذیرفته و بازنشر شود، نه‌تنها یک اشتباه شخصی رخ‌داده، بلکه ممکن است گروهی یا حتی جامعه‌ای را به سمت انحراف و بدبینی سوق دهد. به همین دلیل، پذیرش و انتقال خبر، مسئولیتی شرعی، اخلاقی و اجتماعی است.
این استاد دانشگاه ادامه داد: در علوم خبری اصل بر این است که هیچ خبری را نباید بدون تحقیق پذیرفت یا بازنشر کرد. امروز فضای مجازی و رسانه‌های اجتماعی این خطر را چندبرابر کرده‌اند؛ چراکه سرعت انتشار محتوا بالاست و بسیاری افراد بدون تأمل، بازنشردهنده اخباری می‌شوند که صحت آن‌ها مشخص نیست. چنین رفتاری، در حقیقت کمک به دشمن است و ما را به پیاده‌نظام رسانه‌ای او تبدیل می‌کند.
محمدزهی با تأکید بر اینکه جنگ امروز، جنگ رسانه‌ای است، گفت: امپراتوری رسانه‌ای دنیا با تمام امکانات و ابزارهای پیشرفته، علیه کشور ما، نظام ما و ارزش‌های دینی و فرهنگی ما فعالیت می‌کند. دشمن همواره حقیقت را با دروغ می‌آمیزد و در قالبی جذاب به جامعه عرضه می‌کند. اگر جامعه ما قدرت تفکیک و تشخیص را نداشته باشد، این ترکیب خطرناک ذهن‌ها را آلوده و افکار عمومی را منحرف خواهد کرد.
وی با اشاره به اهداف پشت پرده این جنگ افزود: خبرهای تحریف‌شده یا جعلی غالباً باهدف ایجاد ناامیدی و تردید در جامعه تولید می‌شوند. دشمن تلاش می‌کند امید را از جوانان بگیرد و آن‌ها را نسبت به آینده کشور دلسرد کند. در چنین شرایطی، سواد رسانه‌ای به‌عنوان سلاحی کارآمد باید در اختیار همه اقشار جامعه قرار گیرد تا بتوانند حقیقت را از دروغ تشخیص دهند.
استاد دانشگاه سراوان درباره ماهیت سواد رسانه‌ای تصریح کرد: سواد رسانه‌ای یعنی توانایی تحلیل و ارزیابی پیام‌های رسانه‌ای و درک اهداف پنهان آن‌ها. فردی که سواد رسانه‌ای داشته باشد، هر خبری را به‌سرعت نمی‌پذیرد، بلکه منبع، محتوا و پیامدهای آن را بررسی می‌کند. در مقابل، جامعه‌ای که فاقد این مهارت است، به‌آسانی تحت‌تأثیر موج‌های رسانه‌ای قرار می‌گیرد و امنیت روانی و اجتماعی آن آسیب می‌بیند.
محمدزهی افزود: شبکه‌های اجتماعی امروز میدان اصلی این نبرد هستند. دشمن با تزریق انبوهی از خبرهای درست و غلط، فضایی آمیخته و پیچیده ایجاد می‌کند. در چنین شرایطی، هر فرد باید بداند که بازنشر یک خبر غیر موثق، نه‌تنها یک خطای شخصی، بلکه مشارکت در پروژه دشمن است. این همان خطری است که خداوند متعال در آیه قرآن به آن هشدار داده است.
وی تأکید کرد: رسانه می‌تواند سازنده یا مخرب باشد. همان‌طور که یک خبر درست و دقیق می‌تواند روحیه امید و اعتماد را در جامعه تقویت کند، یک خبر غلط نیز قادر است بی‌اعتمادی، اختلاف و ناامیدی را به جامعه تزریق کند. به همین دلیل، امانت‌داری در انتقال خبر وظیفه‌ای شرعی، اخلاقی و ملی است.
استاد دانشگاه سراوان با اشاره به مسئولیت جوانان در این زمینه گفت: دشمن بیشترین تمرکز خود را بر جوانان قرار داده است، زیرا آینده کشور در دستان آن‌هاست. هر جوان باید بداند که بازنشر یک خبر غیر موثق می‌تواند به طور مستقیم به منافع ملی آسیب بزند. تقویت سواد رسانه‌ای در میان جوانان یک ضرورت است تا بتوانند از خود و جامعه در برابر جنگ‌شناختی دشمن حفاظت کنند.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: امروز خانواده‌ها، نظام آموزشی، دانشگاه‌ها و رسانه‌های رسمی باید هم‌افزایی داشته باشند تا فرهنگ راستی‌آزمایی خبر در جامعه نهادینه شود. تنها با آموزش مستمر و ارتقای سطح آگاهی عمومی می‌توان از جامعه در برابر تحریف و دروغ محافظت کرد. این وظیفه‌ای است که بر دوش همه قرار دارد و غفلت از آن، خسارت‌های جبران‌ناپذیری به همراه خواهد داشت.
محمدزهی در پایان گفت: جنگ امروز، جنگ روایت‌ها و جنگ ذهن‌هاست. سنگر اصلی ما در این نبرد، تشخیص حقیقت و تقویت سواد رسانه‌ای است. اگر مردم ما بابصیرت و آگاهی عمل کنند، هیچ‌گاه سرباز دشمن نخواهند شد و می‌توانیم در برابر بزرگ‌ترین امپراتوری رسانه‌ای جهان نیز پیروز شویم.
در عصر حاضر، رسانه‌ها به میدان نبردی نوین تبدیل شده‌اند که در آن حقیقت و دروغ در قالب روایت‌های جذاب به رقابت می‌پردازند. در این جنگ شناختی، سواد رسانه‌ای نقش سپری حیاتی را ایفا می‌کند؛ مهارتی که به افراد امکان می‌دهد پیام‌های رسانه‌ای را تحلیل کرده، اهداف پنهان آن‌ها را شناسایی کنند و از افتادن در دام شایعات و تحریف‌ها جلوگیری نمایند. هر شهروند، به‌ویژه جوانان، باید با آگاهی و مسئولیت‌پذیری در برابر اخبار عمل کند تا نه‌تنها از خود، بلکه از جامعه در برابر امواج رسانه‌ای دشمن محافظت کند. تنها با نهادینه‌سازی فرهنگ راستی‌آزمایی و آموزش مستمر می‌توان آینده‌ای روشن و امن برای جامعه رقم زد.
انتهای خبر/
ارسال دیدگاه
انتشار یافته : 0