سراوان؛ نقطه طلایی زنبورداری جنوب شرق

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «صدای ماشکید»، در شرایطی که بسیاری از مشاغل سنتی در روستاها با چالش‌هایی نظیر کمبود منابع آبی، افت درآمد و مهاجرت روستاییان مواجه شده‌اند، زنبورداری به‌عنوان یکی از شاخه‌های کشاورزی نوین و کم‌هزینه، توجه ویژه‌ای را در مناطق کم‌آب به‌خود جلب کرده است.

شهرستان سراوان، با بهره‌مندی از اقلیمی خاص و پوشش گیاهی متنوع به‌ویژه در ارتفاعات و نواحی کوهستانی، بستر مناسبی برای رشد و توسعه این حرفه فراهم آورده است.

یکی از مزایای مهم زنبورداری، وابستگی بسیار اندک آن به منابع آبی است؛ در حالی که در بسیاری از بخش‌های کشاورزی، کمبود آب مانعی جدی برای بهره‌برداری محسوب می‌شود، زنبورداری تنها با تأمین تغذیه طبیعی از گیاهان دارویی و وحشی منطقه، می‌تواند چرخه تولید را حفظ کند. این ویژگی، آن را به گزینه‌ای بسیار مقرون‌به‌صرفه برای بهره‌برداران سراوانی تبدیل کرده است.

بازار مصرفی عسل نیز طی سال‌های اخیر رشد قابل توجهی را تجربه کرده است. افزایش آگاهی مردم نسبت به فواید دارویی و تغذیه‌ای عسل طبیعی، باعث شده تقاضای بازار داخلی و حتی صادرات به کشورهای همسایه مانند امارات، عمان و قطر افزایش یابد. علاوه بر عسل، فرآورده‌های جانبی همچون زهر زنبور، ژل رویال و موم نیز ظرفیت‌های اقتصادی مهمی برای ایجاد تنوع در درآمد روستاییان دارد که اگر به‌درستی حمایت شود، می‌تواند سهم قابل‌توجهی در اقتصاد محلی داشته باشد.

در این میان، نقش جهاد کشاورزی در آموزش، حمایت فنی، ارائه تسهیلات و بازارسازی برای زنبورداران کاملاً کلیدی است. آموزش زنبورداران بومی، فراهم کردن کندوهای استاندارد، کمک به بهداشت زنبورها و ارتقای دانش فنی، از جمله عواملی هستند که موجب شده‌اند زنبورداری از یک شغل سنتی به یک صنعت مدرن تبدیل شود؛ صنعتی که هم اشتغال‌زاست، هم درآمدزا و هم همسو با شرایط زیست‌محیطی منطقه.

صدای مردم؛ دغدغه‌ها و امیدها
محمد امیری، یکی از زنبورداران اهل سراوان، در گفتگو با خبرنگار ما گفت: چند سال پیش به دلیل خشکسالی، از کشاورزی سنتی ناامید شده بودم. اما وقتی دیدم زنبورداری نه‌تنها آب نمی‌خورد؛ بلکه عسلش رو راحت می‌توانم بفروشم، انگیزه گرفتم. فقط دغدغه ما این هست که تجهیزات و داروهای زنبورداری گران هستند، اگر حمایت بشویم ما تا ۱۵۰ کندو هم می‌توانیم برسانیم.

شهناز پرکی، بانوی کارآفرین و اهالی بخش بم‌پشت که چند کلونی زنبور را با کمک پسرش نگهداری می‌کند نیز گفت: ما گیاهان دارویی زیادی دوروبرمان داریم. گل کنگر، آویشن، اسپند… زنبورها از همین‌ها تغذیه می‌کنند و عسل خوش‌عطر می‌دهند. اما چون راه صادرات نداریم، قیمت عسل پایین مانده. اگر بازار درست شود، بانوان روستا هم شاغل می‌شوند.

عبدالناصر درزاده، یکی از جوانان تازه‌کار در این حوزه نیز اظهار داشت: من تازه وارد کار شدم. مشکل اصلی ما نبود آموزش مستمر و نبود ابزار کار مناسب بود. خوشبختانه کلاس‌های جهاد کشاورزی کمک بزرگی کردند. الان فقط امیدواریم که بتونیم وام یا تسهیلات بگیریم تا تعداد کندوها رو زیاد کنیم.

نگاه مسئول؛ پشتیبانی برای توسعه ملی
ایرج رستم‌زهی، مدیر جهاد کشاورزی شهرستان سراوان در گفتگو با خبرنگار «صدای ماشکید» بیان کرد: شهرستان سراوان با دارابودن اقلیم گرم و خشک و همچنین پوشش گیاهی متنوع، از ظرفیت‌های بالقوه‌ای برای توسعه زنبورداری برخوردار است. در همین راستا، از حدود دو سال گذشته، جهاد کشاورزی سراوان با همکاری بهره‌برداران محلی و حمایت‌های تخصصی و آموزشی، روند احیای صنعت زنبورداری در منطقه را آغاز کرده که خوشبختانه تاکنون نتایج امیدوارکننده‌ای به دنبال داشته است.

وی افزود: در راستای اجرای این برنامه، تاکنون کلاس‌ها و دوره‌های آموزشی تخصصی در زمینه پرورش زنبورعسل در شهرستان برگزار شده و کارشناسان جهاد کشاورزی با حضور میدانی در مزارع و کندوها، آموزش‌های عملی و کاربردی را در اختیار بهره‌برداران قرار داده‌اند. همچنین با برگزاری دیدارهای چهره‌به‌چهره با زنبورداران، تلاش شده تا نیازها و مشکلات آنان به‌صورت مستقیم بررسی و برطرف شود.

مدیر جهاد کشاورزی سراوان با بیان اینکه تعداد کلونی‌های زنبورعسل در شهرستان سراوان با رشد چشمگیری همراه بوده است، اظهار کرد: در حال حاضر، تعداد کلونی‌های فعال به ۶۲۰ عدد رسیده است. از این تعداد کلونی، حدود ۶ تن عسل در سال برداشت می‌شود که این میزان، نسبت به گذشته افزایش قابل‌توجهی داشته است و نشان‌دهنده پتانسیل بالای منطقه برای تولید عسل مرغوب و با کیفیت است.

رستم زهی ادامه داد: یکی از دلایل مهم کیفیت بالای عسل تولیدی در سراوان، وجود گیاهان دارویی خودرو در مناطق کوهستانی شهرستان به‌ویژه در روستای ناهوک و بخش بم‌پشت است. این گیاهان از جمله آویشن، بادام کوهی، کنگر، اسپند و دیگر گونه‌های بومی، منبع تغذیه بسیار مناسبی برای زنبورهای عسل هستند و عسل تولیدی در این مناطق، علاوه بر خاصیت خوراکی، خواص دارویی و درمانی نیز دارد.

وی خاطرنشان کرد: خوشبختانه امسال شاهد افزایش استقبال کشاورزان و زنبورداران از خرید کلونی‌های زنبورعسل بودیم. با حمایت‌های فنی، آموزشی و تسهیلاتی که ارائه شد، بسیاری از بهره‌برداران نسبت به گسترش فعالیت خود اقدام کرده‌اند. پیش‌بینی می‌کنیم که تا پایان سال جاری، تعداد کلونی‌ها به ۱۰۰۰ کلونی برسد که در صورت تحقق، ظرفیت تولید عسل شهرستان به بیش از ۱۰ تن در سال افزایش خواهد یافت.

مدیر جهاد کشاورزی سراوان در ادامه با اشاره به برنامه‌های توسعه‌ای این بخش گفت: هدف ما تنها تولید عسل خوراکی نیست، بلکه درصدد هستیم زنبورداری را به یک صنعت چندمنظوره تبدیل کنیم. یکی از مهم‌ترین برنامه‌های آتی، تولید محصولات جانبی مانند زهر زنبورعسل است که ارزش اقتصادی بالایی دارد و می‌تواند منبع درآمد جدیدی برای زنبورداران منطقه باشد. این محصول در صنایع داروسازی کاربرد فراوانی دارد و بازارهای صادراتی به‌ویژه در کشورهای حوزه خلیج‌فارس، تقاضای بالایی برای آن دارند.

وی افزود: علاوه بر زهر زنبور، تولید ژل رویال یا شاه‌انگبین نیز در دستور کار قرار دارد. این ماده ارزشمند که در بازارهای داخلی و خارجی مشتریان خاص خود را دارد، از خواص دارویی و تغذیه‌ای بسیار بالایی برخوردار است. با راه‌اندازی این بخش، بهره‌برداران می‌توانند علاوه بر فروش عسل، از سایر فرآورده‌های زنبورعسل نیز سودآوری بیشتری داشته باشند و بدین ترتیب اقتصاد خانوارهای روستایی تقویت شود.

ایرج رستم‌زهی در پایان تأکید کرد: هدف نهایی ما ایجاد یک زنجیره تولید پایدار در حوزه زنبورداری است تا سراوان به قطب تولید عسل و فرآورده‌های زنبورعسل در جنوب شرق کشور تبدیل شود. این مهم با تلاش جمعی، آموزش مستمر، حمایت‌های لازم و حضور میدانی در کنار زنبورداران تحقق‌پذیر خواهد بود. جهاد کشاورزی سراوان با تمام توان در کنار کشاورزان و زنبورداران ایستاده است تا با توسعه این صنعت، گامی بلند در جهت رونق اقتصادی، اشتغال‌زایی و توسعه پایدار منطقه برداشته شود.

انتهای خبر/