خرمای سراوان طلایه‌دار اقتصاد کشاورزی منطقه

به گزارش خبرنگار اقتصادی پایگاه خبری تحلیلی «صدای‌ماشکید»، شهرستان سراوان یکی از شهرستان‌های جنوبی استان سیستان و بلوچستان، به‌واسطهٔ اقلیم گرم و خشک، زمین‌های حاصلخیز و سابقه دیرینه در نخل‌داری، به‌عنوان یکی از قطب‌های مهم تولید خرما در شرق کشور شناخته می‌شود.

این منطقه با بیش از ۳ هزار و ۸۰۰ هکتار سطح زیر کشت نخیلات، سالانه بالغ بر ۲۴ هزار تُن انواع خرما تولید می‌کند که سهم قابل‌توجهی از نیاز بازار داخلی کشور را می‌تواند تأمین کند.

وجود تنوع گونه‌های خرما در سراوان، از جمله مضافتی، هلیله‌ای، ربی و سایر ارقام بومی، به این منطقه مزیتی رقابتی بخشیده که کمتر در سایر نقاط کشور یافت می‌شود. طعم منحصربه‌فرد، ارزش غذایی بالا و قابلیت نگهداری مطلوب این خرماها، ظرفیت بالایی برای صادرات و بازارپسندی ایجاد کرده است.

با وجود این مزیت‌ها، یکی از چالش‌های اساسی این بخش، ناتوانی در اتصال مستقیم به بازارهای مصرف و ضعف در فراوری و بسته‌بندی استاندارد محصولات است؛ کشاورزان سراوانی معمولاً محصولات خود را به واسطه‌ها می‌فروشند و همین امر موجب می‌شود بخش بزرگی از سود نهایی به‌جای تولیدکنندگان، به زنجیره واسطه‌گری برسد.

از سوی دیگر، نبود برند مشخص برای خرمای سراوان، باعث شده سهم این محصول در بازارهای ملی و صادراتی پایین‌تر از ظرفیت واقعی باشد. محصولی که می‌تواند نام سراوان را در میان برندهای ملی ثبت کند، هنوز در بسته‌های بی‌هویت و غیر متمایز عرضه می‌شود.

در سال‌های اخیر، با توسعه واحدهای سردخانه‌ای و صنایع تبدیلی، زیرساخت‌هایی فراهم شده که می‌تواند زمینه‌ساز عبور از این چالش‌ها باشد. اکنون با شکل‌گیری اراده جدی در میان مدیران محلی و هم‌افزایی میان بخش دولتی و خصوصی، انتظار می‌رود شاهد گشایش در فرایند تجاری‌سازی خرمای سراوان باشیم.

توجه به اقتصاد مبتنی بر کشاورزی و فعال‌سازی ظرفیت‌های بومی نظیر خرما، نه‌تنها می‌تواند امنیت غذایی و درآمد خانوارهای کشاورز را تضمین کند، بلکه در مسیر توسعه پایدار شهرستان نیز نقش‌آفرینی خواهد کرد.

خرمای سراوان؛ فرصت طلایی در کشاورزی پایدار
حسین محمدی نخل‌دار باسابقه سراوانی که بیش از دو دهه در حوزه تولید خرما فعالیت دارد، در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی«صدای‌ماشکید» ضمن اشاره به ظرفیت‌های بالقوه خرمای این شهرستان، بیان کرد: سراوان از نظر کیفیت خرما در جایگاه ممتازی قرار دارد، اما متأسفانه آن‌گونه که بایدوشاید در بازار ملی و منطقه‌ای معرفی نشده است.

وی افزود: خرمای سراوان هم از نظر طعم و هم از نظر تنوع، قابلیت رقابت با خرمای مناطق مطرح کشور را دارد. اما آنچه باعث شده نتوانیم بهره‌برداری اقتصادی مؤثری از این ظرفیت داشته باشیم، نبود سازوکار فروش مستقیم و بسته‌بندی حرفه‌ای محصول است.

این تولیدکننده تصریح کرد: سال‌هاست خرما را با زحمت زیاد تولید می‌کنیم، اما در فصل برداشت، ناچار به فروش محصول به واسطه‌هایی هستیم که با قیمت‌های ناعادلانه آن را از ما می‌خرند. عملاً سود اصلی به جیب واسطه می‌رود و کشاورز تنها سهم اندکی از چرخه اقتصادی دارد.

وی ادامه داد: اگر مسیرهایی ایجاد شود که محصول از مزرعه به‌صورت مستقیم به بازار مصرف یا فروشگاه‌های زنجیره‌ای بزرگ برود، هم قیمت بهتری عاید تولیدکننده می‌شود و هم ثبات بیشتری در بازار حاکم خواهد بود. چنین مدلی از خریدوفروش می‌تواند باعث اعتمادسازی میان کشاورز و بازار شود.

این کشاورز سراوانی در پایان خاطرنشان کرد: ورود نهادهای تخصصی و فروشگاه‌های بزرگ کشور به چرخه خرید و توزیع خرما، اگر با نظارت و شفافیت همراه باشد، می‌تواند تحول بزرگی در معیشت کشاورزان ایجاد کند. سراوان از نظر منابع انسانی، اقلیم و تجربه تولیدی، آمادگی لازم برای ورود به بازارهای بزرگ را دارد. ما فقط نیازمند یک پل ارتباطی درست با بازار هستیم.

فروشگاه اتکا، شریک راهبردی خرمای سراوان
ایرج رستم‌زهی در گفتگو با پایگاه خبری تحلیلی «صدای‌ماشکید» از نشست مشترک با مدیر فروشگاه‌های اتکا سیستان و بلوچستان خبر داد و بیان کرد: این نشست باهدف آغاز همکاری‌های راهبردی میان مدیریت جهاد کشاورزی سراوان و فروشگاه‌های زنجیره‌ای اتکا برگزار شد تا با فراهم‌سازی سازوکار خرید مستقیم خرمای سراوان از کشاورزان، فرایند بسته‌بندی و عرضه این محصول به بازارهای داخلی کشور تحت برند رسمی و مشخص، سازمان‌دهی شود.

وی افزود: شهرستان سراوان از جمله شهرستان‌های پیشرو در تولید خرما در سطح استان و حتی جنوب شرق کشور است که با بیش از ۳ هزار و ۸۰۰ هکتار سطح زیر کشت نخیلات و تولید سالانه بالغ بر ۲۴ هزار تُن انواع خرما، این شهرستان قابلیت آن را دارد که به‌عنوان یکی از تأمین‌کنندگان اصلی خرمای فروشگاه‌های زنجیره‌ای در کشور ایفای نقش کند.

مدیر جهاد کشاورزی سراوان با اشاره به وجود ظرفیت‌های سردخانه‌ای و صنایع فراوری در شهرستان اظهار کرد: وجود سردخانه‌های فعال، واحدهای بسته‌بندی و صنایع تبدیلی در سطح شهرستان، این امکان را فراهم کرده که از مرحله برداشت تا بسته‌بندی و ارسال نهایی، فرایندها باکیفیت مطلوب، نظارت فنی و بدون اتلاف منابع انجام گیرد. همین زیرساخت‌ها ما را به نقطه‌ای رسانده که بتوانیم با مجموعه‌هایی مانند اتکا وارد همکاری‌های راهبردی شویم.

رستم‌زهی ادامه داد: در این جلسه که جمعی از کشاورزان، نخل‌داران، مدیران واحدهای صنایع تبدیلی و فعالان حوزه بازاریابی نیز حضور داشتند، به طور شفاف به چالش‌هایی که بهره‌برداران ما در فروش محصول خود دارند، پرداخته شد. یکی از اصلی‌ترین مشکلات، حضور گسترده واسطه‌ها و نبود ارتباط مستقیم بین تولیدکننده و بازار مصرف است.

وی تصریح کرد: متأسفانه کشاورزان سراوانی باوجود زحمات فراوانی که در فرایند تولید محصول می‌کشند، در پایان فصل برداشت با قیمت‌هایی مواجه می‌شوند که سود واقعی به دست آن‌ها نمی‌رسد. این ساختار سنتی بازاریابی و حضور واسطه‌های متعدد، باعث کاهش انگیزه و آسیب به پایداری تولید می‌شود.

 مدیر جهاد کشاورزی سراوان با اشاره به توافق اولیه انجام‌شده با فروشگاه‌های اتکا خاطرنشان کرد: فروشگاه‌های اتکا با شبکه گسترده‌ای از شعب در سراسر کشور، می‌توانند به‌عنوان یکی از بازوهای قدرتمند فروش عمل کنند. با ورود مستقیم این مجموعه به عرصه خرید خرما از سراوان، امید داریم که واسطه‌گری به حداقل برسد و قیمت‌گذاری واقعی و منصفانه صورت گیرد. از طرفی، این موضوع می‌تواند کمک بزرگی به توزیع عادلانه درآمد میان تولیدکنندگان و فعالان محلی باشد.

وی افزود: در این جلسه مقرر شد بسته‌بندی محصول با برند مشخص خرمای سراوان انجام شود تا علاوه بر ارزش افزوده اقتصادی، اعتبار تجاری و جایگاه این محصول در بازارهای داخلی ارتقا پیدا کند. برندینگ یکی از مهم‌ترین نیازهای محصولات کشاورزی منطقه است که خوشبختانه در این طرح موردتوجه قرار گرفته است.

ایرج رستم زهی با اشاره به ظرفیت اشتغال‌زایی این همکاری گفت: ورود اتکا به این فرایند، فرصت‌های شغلی جدیدی نیز ایجاد خواهد کرد؛ از جمله در بخش بسته‌بندی، حمل‌ونقل، لجستیک، کنترل کیفیت و خدمات پس از فروش. این امر می‌تواند در کنار رونق کشاورزی، به اشتغال پایدار نیز کمک کند.

وی تأکید کرد: همچنین باتوجه‌به حجم بالای تولید و زیرساخت موجود، آمادگی داریم در مراحل بعد، فراوری ثانویه مانند تولید شیره خرما، سرکه خرما و محصولات جانبی را نیز وارد برنامه همکاری مشترک کنیم.

رستم‌زهی در پایان گفت: ما در جهاد کشاورزی سراوان خود را متعهد به حمایت عملی از کشاورزان، نخل‌داران و فعالان بخش خصوصی می‌دانیم. ایجاد این تعامل با فروشگاه‌های زنجیره‌ای مانند اتکا نه‌تنها به نفع بهره‌برداران است، بلکه گامی در جهت رونق اقتصادی منطقه و تثبیت نام سراوان به‌عنوان برند خرمای باکیفیت در سطح کشور خواهد بود. این مسیر تازه آغاز شده و باهمت و پیگیری، می‌توان آینده‌ای روشن را برای کشاورزی شهرستان رقم زد.

انتهای خبر/