خرمای سراوان در مسیر شکوفایی تولید و صادرات

ه گزارش خبرنگار گروه اقتصادی پایگاه خبری تحلیلی «صدای‌ماشکید»، شهرستان سراوان، با پیشینه‌ای طولانی در نخل‌داری و کشاورزی، امسال توانست بار دیگر نام خود را به‌عنوان یکی از مناطق پیشرو در تولید خرمای کشور مطرح کند. اقلیم گرم و خشک این شهرستان که در مرز شرقی ایران واقع شده، همواره یکی از چالش‌برانگیزترین محیط‌ها برای تولید محصولات باغی بوده است. بااین‌حال، نخل‌داران سراوانی با بهره‌گیری از تجربه، دانش بومی و آموزش‌های نوین، توانستند فصل جدیدی در تولید و بهره‌وری نخیلات رقم بزنند.

خرمای سراوان از نظر کیفیت، طعم، رنگ و ماندگاری در میان محصولات خرمایی کشور جایگاه ویژه‌ای دارد. امسال نیز برداشت این محصول از نیمه مرداد آغاز و تا پایان شهریور ادامه یافت. باوجود محدودیت منابع آبی، عملکرد نخیلات افزایش یافت و رکورد تازه‌ای در میزان برداشت به ثبت رسید.

علاوه بر افزایش تولید، امسال صادرات خرمای سراوان نیز رونق بیشتری یافت. بخشی از محصول از طریق مرز کوهک به کشور پاکستان صادر شد که این امر علاوه بر ایجاد درآمد ارزی، به معرفی برند خرمای سراوان در بازارهای منطقه‌ای کمک کرده است.

خرمای تولیدی سراوان شامل ارقام متنوعی همچون ربی، مصافتی، پیمازو، هلیله، چرپان و ماکیلی است که هر یک ویژگی‌های خاص خود را دارند. این تنوع، مزیت رقابتی قابل‌توجهی برای شهرستان ایجاد کرده و امکان ورود به بازارهای مختلف داخلی و خارجی را فراهم آورده است.

از سوی دیگر، توسعه صنایع تبدیلی، بسته‌بندی و فراوری محصولات خرمایی، مسیر تازه‌ای را پیش روی اقتصاد کشاورزی منطقه گشوده است. برنامه‌ریزی برای استفاده از خرماهای درجه‌دو و سه در کارخانه‌های فراوری و تولید فرآورده‌های جانبی مانند لواشک و شیره خرما نیز از جمله اقدامات مؤثر در جلوگیری از ضایعات و افزایش ارزش افزوده است.

بهبود روش‌های مدیریتی در نخلستان‌ها، اصلاح نخیلات، رعایت بهداشت باغات و ترویج مصرف بهینه کود و آب از عوامل اصلی رشد تولید در سال جاری به شمار می‌رود. اکنون سراوان نه‌تنها در عرصه تولید خرما، بلکه در زمینه بهره‌وری و مدیریت منابع نیز به الگویی در سطح استان تبدیل شده است.

تولید ۲۶ هزار تن خرما در سراوان
ایرج رستم‌زهی، مدیر جهاد کشاورزی شهرستان سراوان در گفتگو با پایگاه خبری تحلیلی «صدای‌ماشکید»، بیان کرد: شهرستان سراوان یکی از قطب‌های مهم تولید خرما در استان سیستان و بلوچستان و کشور محسوب می‌شود. این شهرستان با دارابودن ۴ هزار هکتار سطح زیر کشت نخیلات، از جایگاه ویژه‌ای در اقتصاد کشاورزی استان برخوردار است. از این میزان، ۳ هزار و ۸۰۰ هکتار نخیلات بارور و ۲۰۰ هکتار نیز نخیلات غیر بارور هستند که با مدیریت صحیح و برنامه‌ریزی دقیق، ظرفیت افزایش بهره‌وری در آن‌ها وجود دارد.

وی با اشاره به محدودیت‌های آبی و شرایط خاص اقلیمی سراوان افزود: در سال‌های اخیر، مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان باهدف مقابله با تنش‌های آبی و افزایش بهره‌وری، برنامه‌های آموزشی و ترویجی متعددی را در سطح شهرستان اجرا کرده است. از جمله این برنامه‌ها می‌توان به برگزاری کلاس‌های آموزشی و کارگاه‌های تخصصی برای کشاورزان، حضور کارشناسان در باغات و مشاوره حضوری به نخل‌داران، ترغیب به رعایت الگوی صحیح مصرف کود، اصلاح نخیلات، رعایت بهداشت باغات و حذف پاجوش‌ها و تنه‌جوش‌های اضافی اشاره کرد.

مدیر جهاد کشاورزی سراوان ادامه داد: نتیجه این تلاش‌ها، همراه باهمت و پشتکار کشاورزان عزیز سراوانی، افزایش چشمگیر تولید خرما در سال زراعی جاری بوده است. در سال گذشته میزان برداشت خرما در سراوان حدود ۲۳ هزار تن بود، اما امسال بدون افزایش سطح زیر کشت و صرفاً با بهبود روش‌های مدیریتی و اصلاح باغات، توانستیم ۲۶ هزار تن خرما برداشت کنیم. این موفقیت حاصل هم‌افزایی، آموزش‌های هدفمند و توجه کشاورزان به توصیه‌های کارشناسان جهاد کشاورزی است.

رستم‌زهی با بیان اینکه «خرما» در سراوان نه‌تنها یک محصول کشاورزی بلکه بخشی از هویت فرهنگی مردم منطقه است، گفت: در فرهنگ بومی سراوان، نخل از جایگاهی ویژه برخوردار است. در زبان بلوچی، از گذشته نخل را هم‌سنگ یک نفر می‌دانستند و در ضرب‌المثل‌های محلی از واژه مچ و بچ استفاده می‌شود که نشان از پیوند عمیق مردم این خطه با نخل و خرما دارد. بیش از ۸۰ درصد معیشت مردم شهرستان سراوان به کشاورزی، به‌ویژه کشت و پرورش نخل، وابسته است و این نشان از اهمیت این محصول در اقتصاد خانوارهای روستایی دارد.

وی در تشریح انواع خرمای تولیدی در شهرستان گفت: عمده خرمای تولیدی در سراوان شامل ارقام مصافتی، ربی، پیمازو، هلیله، چرپان و ماکیلی است که هر یک از این ارقام به دلیل ویژگی‌های طعم، رنگ، میزان رطوبت و قابلیت نگهداری، بازار پسندی خاص خود را دارند. خرمای ربی و مصافتی به‌ویژه از شهرت بیشتری در بازارهای داخلی و صادراتی برخوردارند.

مدیر جهاد کشاورزی سراوان ادامه داد: باتوجه‌به شرایط آب‌وهوایی و پراکندگی نخیلات در نقاط مختلف شهرستان، برنامه‌ریزی برای مدیریت بهینه منابع آب، استفاده از روش‌های نوین آبیاری و اصلاح ارقام در دستور کار ما قرار دارد. ما در تلاشیم تا ضمن حفظ سطح زیر کشت فعلی، بهره‌وری تولید در واحد سطح را افزایش دهیم و از هر هکتار نخیلات بیشترین تولید اقتصادی را به دست آوریم.

رستم‌زهی درباره برنامه‌های توسعه صنایع تبدیلی و فراوری خرما در شهرستان اظهار داشت: در حال حاضر سه کارخانه فراوری محصولات خرما در سراوان فعال هستند و بخشی از خرمای تولیدی شهرستان در این واحدها بسته‌بندی و فراوری می‌شود. بااین‌حال، برای استفاده بهینه از تمامی ظرفیت‌های تولید، برنامه‌ریزی کرده‌ایم تا با جذب سرمایه‌گذاران بخش خصوصی و حمایت دستگاه‌های استانی، کارخانه جدید فراوری خرما را وارد چرخه تولید کنیم. راه‌اندازی این واحد صنعتی می‌تواند اشتغال پایدار و ارزش افزوده قابل‌توجهی برای کشاورزان ایجاد کند.

وی همچنین به موضوع مدیریت ضایعات خرما اشاره کرد و گفت: یکی از اقدامات مهمی که امسال در دستور کار قرار گرفت، استفاده اقتصادی از خرمای درجه‌دو و سه و نیز ضایعات نخیلات بود. با همکاری بخش خصوصی و پیگیری‌های انجام‌شده، کشاورزان سراوانی به کارخانه‌های تولید لواشک و فرآورده‌های خوراکی در سایر استان‌ها متصل شدند تا خرمای مازاد و غیرقابل‌مصرف تازه‌خوری را به محصولات جانبی تبدیل کنند. این کار علاوه بر کاهش ضایعات، به افزایش درآمد کشاورزان کمک کرده است.

مدیر جهاد کشاورزی سراوان با اشاره به صادرات خرمای این شهرستان نیز گفت: در سال جاری، بخشی از خرمای تولیدی سراوان از مرز کوهک به کشور پاکستان صادر شد که حدود هشت درصد از کل تولید شهرستان را شامل می‌شود. توسعه صادرات یکی از محورهای اصلی برنامه جهاد کشاورزی است و ما با همکاری بخش خصوصی، به دنبال گسترش بازارهای هدف در کشورهای همسایه و آسیای میانه هستیم.

رستم‌زهی در پایان با تقدیر از زحمات کشاورزان گفت: این دستاورد بزرگ بدون همت، تلاش و همراهی کشاورزان سخت‌کوش سراوانی ممکن نبود. ما به پشتوانه دانش بومی کشاورزان، حمایت‌های فنی کارشناسان و نگاه توسعه‌محور دولت، مصمم هستیم تولید خرما را در مسیر پایداری و ارزش‌آفرینی قرار دهیم. ان‌شاءالله در آینده نزدیک شاهد رونق بیشتر صنایع وابسته به خرما، افزایش صادرات و ارتقای جایگاه خرمای سراوان در سطح ملی و بین‌المللی خواهیم بود.

خرمای سراوان؛ الگویی برای اقتصاد پایدار کشاورزی در شرق ایران
بابک خسروی، کارشناس اقتصاد کشاورزی جهاد کشاورزی سراوان در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «صدای‌ماشکید»، بیان کرد: افزایش کم‌سابقه برداشت خرما در سراوان را باید نتیجه ترکیب دو عامل دانست؛ نخست، اجرای برنامه‌های آموزشی و ترویجی منظم در حوزه باغداری، و دوم، به‌کارگیری اصول علمی در مدیریت منابع آب‌وخاک. این دو عامل، باعث شدند تا بهره‌وری تولید در واحد سطح رشد قابل‌توجهی پیدا کند.

وی افزود: رشد تولید در شرایط محدودیت آبی، به معنای استفاده بهینه از منابع است. مدیریت درست تغذیه نخیلات، حذف تنه‌جوش‌ها و پاجوش‌های اضافی، رعایت بهداشت باغات و اصلاح روش‌های آبیاری از جمله اقداماتی هستند که موجب افزایش عملکرد شده‌اند. این دستاورد از منظر اقتصاد کشاورزی، نشانه بلوغ در مدیریت تولید است.

کارشناس اقتصادی کشاورزی ادامه داد: نکته حائز اهمیت دیگر، گسترش صنایع فراوری و بسته‌بندی خرما در سراوان است. وقتی کشاورزان بتوانند محصول خود را به واحدهای فراوری تحویل دهند، ارزش افزوده‌ای چندبرابر نصیبشان می‌شود. این چرخه، به تثبیت اشتغال و پایداری درآمد در مناطق روستایی کمک شایانی می‌کند.

خسروی با اشاره به نقش صادرات گفت: صادرات بخشی از خرمای سراوان به بازارهای پاکستان، فرصتی ارزشمند برای توسعه تجارت فرامرزی است. این اتفاق نشان می‌دهد خرمای سراوان قابلیت رقابت در بازارهای خارجی را دارد. تداوم این روند می‌تواند به افزایش درآمد ارزی استان و رونق اقتصادی منطقه منجر شود.

وی در پایان خاطرنشان کرد: سراوان امروز نمونه‌ای موفق از کشاورزی سازگار با اقلیم خشک است. استمرار این مسیر نیازمند برنامه‌ریزی بلندمدت، حمایت از صنایع پایین‌دستی و تقویت زیرساخت‌های صادراتی است. با حفظ این روند، خرمای سراوان می‌تواند به برند ملی و منطقه‌ای تبدیل شود که نه‌تنها نماد تولید، بلکه نشانه پایداری اقتصادی و زیست‌محیطی خواهد بود.

انتهای خبر/