«حشر و مدد» میراثی از تعاون در دشت‌های جنوب شرق

به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «صدای‌ماشکید»، در دل سرزمین پهناور سراوان، جایی که خاک و آفتاب با هم سخن می‌گویند، آئینی کهن به نام «حشر و مدد» همچنان زنده است. این آئین از نسل‌های دور به‌یادگارمانده و هر ساله پیش از آغاز فصل کشت، مردمان روستاها و دشت‌های حاصلخیز منطقه با شور و همدلی در کنار هم گرد می‌آیند تا زمین را برای کاشت گندم و جو آماده کنند.

«حشر و مدد» تنها یک کار جمعی کشاورزی نیست؛ بلکه جلوه‌ای از هم‌نفسی، همیاری و پیوندهای عمیق اجتماعی مردمانی است که کار و زندگی‌شان با خاک گره‌خورده است. در این آیین، مرز میان مالک و همسایه از میان برداشته می‌شود و همه با یک هدف مشترک، یعنی آبادانی زمین، به کار می‌پردازند.

در این مراسم سنتی، ده‌ها کشاورز و جوان با داس، بیل و ادوات سنتی کشاورزی به یاری هم می‌شتابند. گروهی زمین را شخم می‌زنند، عده‌ای نهرها را لایروبی می‌کنند و دیگران به آماده‌سازی بذر و اصلاح کانال‌های آب می‌پردازند. فضای کار همراه با ذکر دعا، صلوات و نوای محلی است که یادآور پیوند معنویت و معیشت در فرهنگ بومی سراوان است.

برگزاری «حشر و مدد» نه‌تنها یک رسم کهن، بلکه مصداقی از مدیریت اجتماعی مبتنی بر مشارکت مردمی است؛ الگویی که بدون نیاز به ابزار اداری و رسمی، نظم و همکاری را در میان مردم برقرار می‌سازد. این روحیه همکاری، همواره در عبور از بحران‌ها و چالش‌های طبیعی مانند خشکسالی یا کمبود منابع آبی نقشی اساسی ایفا کرده است.

در سال‌های اخیر، با حمایت دستگاه‌های اجرایی و نهادهای محلی، آیین «حشر و مدد» در نقاط مختلف شهرستان دوباره رونق گرفته است. حضور جوانان در کنار پیش‌کسوتان کشاورزی، نشان از تداوم این میراث‌فرهنگی و انتقال تجربه نسل به نسل دارد؛ تجربه‌ای که با تغییر شرایط اقلیمی و فناوری‌های نوین کشاورزی، همچنان روح خود را حفظ کرده است.

کارشناسان حوزه کشاورزی معتقدند که احیای این آیین می‌تواند به افزایش بهره‌وری، کاهش هزینه‌ها و تقویت حس تعلق اجتماعی در میان کشاورزان منجر شود. «حشر و مدد» در واقع نمونه‌ای بومی از کشاورزی جمعی و مشارکتی است که می‌تواند در قالب برنامه‌های توسعه پایدار روستایی موردتوجه قرار گیرد.

امروز، سراوان نه‌تنها خاستگاه این آیین دیرینه است، بلکه باتکیه‌بر ارزش‌های فرهنگی آن، گام‌های بلندی در مسیر خودکفایی و امنیت غذایی برداشته است. بازتاب دوباره «حشر و مدد» در دشت‌های بم پشت و سیرکان، یادآور این حقیقت است که روح تعاون، هنوز در رگ‌های جامعه روستایی سیستان و بلوچستان جاری است و این پیوند انسان با زمین، رمز ماندگاری کشاورزی در این سرزمین است.

حشر و مدد نماد همدلی و فرهنگ کارگروهی
ایرج رستم‌زهی در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «صدای‌ماشکید»، بیان کرد: آئین سنتی «حشر و مدد» یکی از جلوه‌های زیبا و ماندگار همدلی و مشارکت مردمی در حوزه کشاورزی است که هر ساله با حضور پرشور کشاورزان، جوانان و اهالی روستاهای مختلف سراوان، به‌ویژه در منطقه سیرکان، برگزار می‌شود. این آئین که ریشه در فرهنگ همکاری و تعاون مردمان جنوب شرق کشور دارد، باهدف آماده‌سازی زمین‌ها برای کشت گندم آبی اجرا می‌گردد و نشان‌دهنده استمرار روحیه جمعی در میان جامعه کشاورزی است.

وی با اشاره به اهمیت این آیین در ساختار اجتماعی و اقتصادی منطقه گفت: حشر و مدد، صرفاً یک فعالیت کشاورزی نیست، بلکه نمادی از همدلی، تعاون و فرهنگ کارگروهی است. در این آیین، مردم به‌صورت داوطلبانه در کنار یکدیگر برای شخم‌زنی، تسطیح زمین و آماده‌سازی مزارع همکاری می‌کنند و نتیجه این همیاری، افزایش سرعت در آغاز کشت، صرفه‌جویی در هزینه‌ها و تقویت پیوندهای اجتماعی میان روستاییان است.

رستم‌زهی ادامه داد: جهاد کشاورزی سراوان همواره تلاش دارد ضمن پاسداشت آیین‌های اصیل محلی، از ظرفیت‌های فرهنگی در مسیر توسعه پایدار بخش کشاورزی بهره گیرد. احیای این سنت‌ها، علاوه بر ایجاد نشاط اجتماعی در میان روستاییان، باعث افزایش انگیزه تولید و پایداری فعالیت‌های زراعی می‌شود.

مدیر جهاد کشاورزی سراوان افزود: امسال نیز در قالب این آیین، مزارع متعددی در منطقه سیرکان برای کشت گندم آبی آماده‌سازی شد. با برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده، پیش‌بینی می‌شود سطح زیر کشت گندم آبی در این شهرستان نسبت به سال گذشته رشد قابل‌توجهی داشته باشد. در همین راستا، تأمین نهاده‌های کشاورزی از جمله بذر اصلاح‌شده، کود، سوخت و خدمات مکانیزه با همکاری مراکز جهاد کشاورزی در حال انجام است.

وی تصریح کرد: حضور میدانی کارشناسان جهاد کشاورزی در کنار کشاورزان، نشان‌دهنده رویکرد مشارکتی این نهاد برای ارتقای بهره‌وری است. کارشناسان ما با ارائه آموزش‌های فنی در زمینه مدیریت منابع آب، زمان‌بندی آبیاری، تغذیه گیاهی و کنترل آفات، تلاش می‌کنند کشاورزان با دانش به‌روزتر و روش‌های اصولی‌تر به کشت بپردازند.

رستم‌زهی با اشاره به ظرفیت بالای اراضی سراوان در تولید محصولات استراتژیک گفت: گندم به‌عنوان اصلی‌ترین محصول زراعی شهرستان، نقش مهمی در تأمین امنیت غذایی دارد و توسعه کشت آبی آن از اولویت‌های جهاد کشاورزی است. علاوه بر گندم، در برنامه امسال افزایش سطح زیر کشت محصولات مقاوم به کم‌آبی همچون جو و دانه‌های روغنی نیز پیش‌بینی شده است.

وی خاطرنشان کرد: کشاورزان سراوان همواره با تلاش، همت و روحیه همکاری توانسته‌اند در شرایط سخت اقلیمی نیز تولید را استمرار دهند. حضور و مشارکت مردم در برنامه‌هایی مانند حشر و مدد، نشانه‌ای از پویایی فرهنگی و تعهد جمعی به آبادانی زمین‌های کشاورزی است.

مدیر جهاد کشاورزی سراوان در پایان اظهار کرد: تداوم برگزاری آئین‌های بومی در کنار بهره‌گیری از دانش روز، می‌تواند الگویی موفق برای تلفیق سنت و نوآوری در بخش کشاورزی باشد. ما در جهاد کشاورزی سراوان خود را متعهد می‌دانیم که با پشتیبانی فنی، تجهیزاتی و فرهنگی، زمینه توسعه پایدار و خودکفایی غذایی منطقه را بیش‌ازپیش فراهم کنیم.

انتهای خبر/