جایگاه بی‌رقیب شیلات سیستان‌وبلوچستان در اقتصاد کشور

به گزارش خبرنگار گروه اقتصادی پایگاه خبری تحلیلی «صدای ماشکید» در جنوب استان سیستان و بلوچستان جایی که دریای عمان با اقتصاد محلی گره خورده است یکی از مهم‌ترین قطب‌های شیلاتی کشور شکل گرفته منطقه‌ای که با ۱۱ اسکله صیادی، ۳ هزار شناور فعال، ۳۰ هزار صیاد و بیش از ۱۰۰ واحد فرآوری، بیش از ۷۰ درصد ماهیان تُن ایران را تأمین می‌کند و سهم ۴۱ درصدی از صید آب‌های جنوبی کشور و رتبه دوم صید در اقیانوس هند گویای جایگاهی راهبردی را به خود اختصاص داده است که نه تنها برای توسعه محلی بلکه برای آینده امنیت غذایی و تجارت دریایی ایران اهمیت حیاتی دارد.

جنوب استان سیستان و بلوچستان به عنوان یکی از مناطق مهم ساحلی کشور در سال‌های اخیر نقش محوری در اقتصاد دریامحور و تأمین امنیت غذایی ایفا کرده است بطوریکه قرارگیری در سواحل استراتژیک دریای عمان، برخورداری از منابع غنی آبزیان، دارا بودن زیرساخت‌های دریایی مناسب و بهره‌مندی از نیروی انسانی فعال و متخصص این منطقه را به یکی از قطب‌های اصلی شیلاتی کشور تبدیل کرده است.

در حال حاضر ۱۱ اسکله و جایگاه تخلیه صید در سواحل جنوبی استان سیستان و بلوچستان فعال هستند که به عنوان شریان‌های حیاتی زنجیره تامین و توزیع محصولات شیلاتی عمل می‌کنند، این اسکله‌ها نه تنها محل پهلوگیری و تخلیه محصولات صید شده توسط شناورها هستند بلکه مراکزی برای فعالیت تعاونی‌های صیادی، مراکز خرید، حمل‌ و جنقل و پشتیبانی فنی نیز بشمار می‌روند.

از نکات حائز اهمیت فعالیت حدود ۳ هزار شناور صیادی شامل قایق‌ها و لنج‌ها به صورت دائم یا فصلی در این سواحل است که عملیات صید در آب‌های دریای عمان و بخشی از اقیانوس هند را انجام می‌دهند.

همچنین جمعیتی بیش از ۳۰ هزار نفر صیاد در قالب ۳۸ تعاونی صیادی ساختار اصلی بهره‌برداری از منابع دریایی را تشکیل داده‌اند، این تعاونی‌ها از مهم‌ترین ارکان نظام تولید در بخش شیلات هستند که با مدیریت، سازماندهی، تامین نیازهای فنی و اجتماعی صیادان و توزیع عادلانه منابع نقش بسیار موثری در پایداری تولید ایفا می‌کنند.

افزون بر این بیش از ۶ شهرک و ناحیه صنعتی فعال و بیش از ۱۰۰ واحد فرآوری، بسته‌بندی و صادرات محصولات شیلاتی در جنوب سیستان و بلوچستان مشغول به فعالیت هستند که ارزش افزوده قابل توجهی برای محصولات تولیدی ایجاد کرده و زمینه اشتغال پایدار برای هزاران نفر را فراهم کرده‌اند.

جایگاه ملی و منطقه‌ای در تولید و صید آبزیان
سهم استان سیستان و بلوچستان در تامین منابع آبزی کشور بسیار چشمگیر و استراتژیک است بطوریکه طبق آمارهای موجود حدود ۴۱ درصد از کل صید آب‌های جنوب کشور و ۳۹ درصد از صید کل کشور از این استان تامین می‌شود.

این ارقام بیانگر آن است که استان سیستان و بلوچستان به عنوان یکی از اصلی‌ترین مناطق تامین‌کننده پروتئین دریایی کشور محسوب می‌شود و در زمینه تولید کل آبزیان که شامل صید و آبزی‌پروری می‌شود نیز سهم این استان حدود ۲۳ درصد از کل تولید کشور برآورد می‌شود.

همچنین یکی از مهم‌ترین شاخص‌های عملکردی این منطقه سهم آن در تامین ماهیان تن کشور است به طوریکه بیش از ۷۰ درصد تن ماهیان کشور از این منطقه صید و فرآوری می‌شود، این میزان سهم نه تنها اهمیت اقتصادی و امنیت غذایی آن را برجسته می‌کند بلکه جایگاه آن را در تجارت بین‌المللی آبزیان نیز ارتقاء داده است.

در سطح منطقه‌ای استان سیستان و بلوچستان رتبه نخست صید در غرب اقیانوس هند و رتبه دوم صید در کل اقیانوس هند (پس از اندونزی) را داراست، این موقعیت استراتژیک به معنای حضور فعال ایران در یکی از مهم‌ترین منابع صید جهان بوده و می‌تواند مزیت رقابتی بالایی در بازارهای جهانی برای کشور ایجاد کند.

علاوه بر ظرفیت‌های گسترده در حوزه صید، استان سیستان و بلوچستان دارای پتانسیل بسیار ارزشمندی در زمینه آبزی‌پروری به‌ویژه پرورش میگو است به گونه ای که بیش از ۳۲ هزار هکتار از اراضی این منطقه به عنوان اراضی مستعد پرورش میگو شناسایی شده‌اند که بخشی از این اراضی در حال بهره‌برداری بوده و بخش قابل توجهی نیز قابلیت توسعه و سرمایه‌گذاری دارند.

در کنار این ظرفیت‌ها صنعت پرورش میگو یکی از سودآورترین زیرشاخه‌های شیلات محسوب می‌شود که در سال‌های اخیر مورد توجه بازارهای داخلی و خارجی قرار گرفته است، بهره‌برداری اصولی از این اراضی می‌تواند ضمن ایجاد اشتغال پایدار برای جوامع محلی، زمینه رشد صادرات غیرنفتی و ارزآوری را نیز برای کشور فراهم کند.

نقش اقتصادی و راهبردی منطقه در سطح استان و کشور
با توجه به سهم قابل توجه جنوب سیستان و بلوچستان در صید، تولید، فرآوری و صادرات محصولات شیلاتی این منطقه به‌درستی به عنوان یکی از شاخص‌های مهم اقتصادی استان شناخته می‌شود.

نقش شیلات در ایجاد اشتغال، افزایش درآمد، توسعه زیرساخت‌های بندری و صنعتی، بهبود سطح معیشت جوامع محلی و مشارکت در تجارت خارجیکشور از جمله عوامل اصلی در ارتقاء جایگاه این منطقه در اقتصاد ملی است.

ویژگی‌های برجسته‌ای نظیر دسترسی مستقیم به آب‌های آزاد، تنوع گونه‌های آبزی، اقلیم مناسب برای فعالیت‌های دریایی، نیروی انسانی متخصص، بسترهای توسعه صنعتی و پشتیبانی از فعالیت‌های صادرات‌محور این استان را به یکی از مزیت‌دارترین نقاط کشور برای سرمایه‌گذاری و توسعه پایدار در حوزه شیلات تبدیل کرده است.

در نهایت استان سیستان و بلوچستان با توجه به ظرفیت‌های منحصر به فرد خود در حوزه شیلات نه تنها می‌تواند به عنوان قطب شیلاتی کشور تثبیت شود بلکه نقش محوری در توسعه اقتصاد دریامحور ایران در سواحل مکران ایفا کند.

عبدالغفور بلوچی صیاد باسابقه در بندر کنارک با بیان اینکه چند سال است که در کار صیادی بوده و وضعیت شغلی خود را چطور ارزیابی می‌کند در گفتگو با خبرنگار ما عنوان کرد: من حدود ۲۵ ساله که صیاد هستم. از نوجوانی با پدرم به دریا می‌رفتم. توی این سال‌ها زندگی ما به دریا گره خورده. اگرچه کار سختی هست و گاهی شرایط جوی یا کمبود صید مشکل‌ساز میشه، ولی با امکاناتی که شیلات فراهم کرده، اوضاع خیلی بهتر شده. الان با سردخانه، اسکله و تجهیزات بهتر، فروش ماهی هم راحت‌تره.

وی در پاسخ به نظر شما توسعه شیلات در منطقه چه تاثیری داشته؟ ادامه داد: تأثیر خیلی زیادی داشته. خیلی از جوون‌های منطقه که بیکار بودن الان تو تعاونی‌ها کار می‌کنن. حتی بعضی‌ها وارد پرورش میگو شدن که درآمد خوبی داره. به نظرم سرمایه‌گذاری تو شیلات بهترین راهه برای رونق روستاهای ساحلی.

زهرا هوت صیاد فصلی و عضو تعاونی زنان صیاد در گواتر نیز بیان کرد: ما زنان بیشتر توی بخش فرآوری و پاک‌سازی ماهی فعالیت داریم، ولی بعضی وقتا هم تو کار صید کنار همسرانمون هستیم. توی تعاونی خودمون آموزش دیدیم و الان بیشتر کارهای بسته‌بندی برای صادرات رو انجام می‌دیم. کار ما درآمدزاست و باعث شده خیلی از زنان ساحل‌نشین استقلال مالی پیدا کنن.

وی در پاسخ به نقش و اهمیت شیلات در زندگی‌اش عنوان کرد: خیلی زیاد. زندگی ما به دریا و صید وابسته‌اس. الان با حمایت‌هایی که شده، شرایط خیلی بهتر شده. اگر حمایت‌ها ادامه پیدا کنه، ما زنان می‌تونیم سهم بیشتری توی اقتصاد شیلات داشته باشیم. حتی بعضی از خانوما الان توی مزارع پرورش میگو هم مشغول کارن.

 سواحل مکران؛ قطب نوین شیلات ایران
علی فاتحی‌جهانتیغ مدیرکل شیلات سیستان و بلوچستان در گفتگو با پایگاه خبری تحلیلی «صدای ماشکید» بیان کرد: ۱۱ اسکله و جایگاه تخلیه صید جنوب این استان تامین کننده بیش‌از ۷۰ درصد تُن ماهیان کشور است که نقش مهمی در اشتغالزایی در منطقه دارد.

وی افزود: استان سیستان و بلوچستان با وسعت بیش‌از ۱۸۷ هزار کیلومتر مربع و ۳۰۰ کیلومتر طول مرز آبی دارای ظرفیت‌های فراوان شیلاتی و سرمایه گذاری است.

مدیرکل شیلات سیستان و بلوچستان بیان کرد: اداره کل شیلات سیستان و بلوچستان در سال ۱۳۶۰ در چابهار با بهره برداری از سردخانه ۲ هزار تنی چابهار، سردخانه ۲ هزارتنی کنارک و سردخانه ۲ هزار تنی زاهدان تاسیس شده است.

وی ادامه داد: هم اینک حدود سه هزار شناور اعم از قایق و لنج، حدود ۳۰ هزار نفر صیاد دائمی و فصلی در قالب ۳۸ تعاونی صیادی، ۶ شهرک و ناحیه صنعتی و بیش‌از ۱۰۰ واحد تولیدی صنایع شیلاتی، دارا بودن منطقه بالقوه پرورش میگو با بیش‌از ۳۲ هزار هکتار اراضی مستعد است.

فاتحی‌جهانتیغ تصریح کرد: ۴۱ درصد صید آب‌های جنوب کشور، ۳۹ درصد صید کل کشور، ۲۳ درصد کل تولید آبزیان کشور (صید و آبزی پروری)، رتبه دوم صید در اقیانوس هند بعد از اندونزی، رتبه اول صید در غرب اقیانوس هند و تأمین کننده بیش‌از ۷۰ درصد تُن ماهیان کشور یکی از شاخص‌های اقتصادی استان به شمار می‌رود.

مدیرکل شیلات سیستان و بلوچستان گفت: به دلیل وجود شرایط مناسب از جمله زمین‌های بلااستفاده ساحلی، نیروی کار ساده، فناوری بومی شده و قابل دسترس، بازارهای شناخته شده جهانی و ارزش صادراتی آبزیان (ماهی، میگو و سایر آبزیان دریایی) در توسعه آبزی‌پروری، می‌تواند نقش مهمی در افزایش اشتغال، ارزآوری و توسعه روستایی در مناطق ساحلی جنوب استان ایفا کند.

وی با تشریح ظرفیت‌های شیلاتی در سیستان و بلوچستان اظهار کرد: چابهار با موقعیت راهبردی، تنها بندر اقیانوسی کشور است و اهمیت زیادی برای سرمایه‌گذران ایرانی و کشورهای حاشیه اقیانوس هند و کشورهای همسایه دارد.

مدیرکل شیلات سیستان و بلوچستان به ظرفیت‌های صید و صیادی در جنوب سیستان و بلوچستان اشاره کرد و افزود: سواحل مَکُران با بیش‌از ۳۲ هزار هکتار اراضی مستعد پرورش میگو در مناطقی مانند گواتر، گوردیم کنارک و رودیک دشتیاری با دارا بودن ظرفیت پرورش ماهی در قفس، قابلیت پرورش ماهی‌های زینتی، خیار دریایی، جلبک، لابستر و وجود گونه‌های تجاری با ارزش میگو مانند ببری سیاه، سفید هندی، ببری سبز و موزی استعداد بالقوه‌ای در بحث آبزی‌پروری دارد.

وی با بیان اینکه شیلات در سیستان و بلوچستان به خوبی توانسته در ایجاد اشتغال و درآمد خانوارها نقش بسزایی داشته باشد، خاطرنشان کرد: سرمایه گذاری در بحث شیلات به صرفه‌ترین راه و اقتصادی‌ترین فعالیت در سواحل مَکُران است.

فاتحی‌جهانتیغ بیان کرد: سواحل جنوب سیستان و بلوچستان قابلیت پرورش ۲ بار میگو در یک سال را دارند و بالاترین برداشت میگو در واحد سطح نیز هستند.

وی گفت: مناطق ساحلی چابهار و کنارک به دلیل وجود شرایط مناسب از جمله زمین‌های بلا استفاده ساحلی، نیروی کار ساده، فناوری بومی شده و قابل دسترس، بازارهای شناخته شده جهانی و ارزش صادراتی آبزیان (ماهی، میگو و سایر آبزیان دریایی) در توسعه آبزی پروری می‌تواند نقش مهمی در افزایش اشتغال، ارز آوری و توسعه روستایی در مناطق ساحلی جنوب استان ایفا کند.

انتهای خبر/