بحران پنهان ناباروری در دل جوان‌ترین استان کشور

به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «صدای ماشکید» درحالی‌که سیستان و بلوچستان جوان‌ترین استان کشور با بالاترین نرخ ولادت است، آمارهای میدانی و گزارش‌های رسمی از افزایش نرخ ناباروری و چالش‌های پنهان در حوزه فرزندآوری در این استان حکایت دارد.

زوج‌های بسیاری، باوجود علاقه شدید به داشتن فرزند، با موانعی نظیر سبک زندگی ناسالم، تغذیه نامناسب، عدم تحرک کافی، اضطراب و مشکلات اقتصادی روبه‌رو هستند؛ چالشی که باوجود نرخ بالای زاد و ولد، کمتر دیده و شنیده شده است.

نرخ بالای باروری در کنار آمار نگران‌کننده ناباروری
طبق داده‌های رسمی، سیستان و بلوچستان در سال‌های گذشته بالاترین نرخ خام ولادت را در بین استان‌های کشور داشته و بیش از ۵۰ درصد جمعیت آن زیر ۲۵ سال سن دارند. اما در دل این آمار ظاهراً امیدوارکننده، روندی پنهان در حال شکل‌گیری است که آن هم  افزایش نرخ ناباروری است.

آمار غیررسمی نشان می‌دهد که بسیاری از زوج‌های جوان در شهرهای زاهدان، زابل، ایرانشهر و حتی مناطق روستایی، با تأخیر در بارداری یا ناتوانی در فرزندآوری مواجه هستند. به گفته مسئولان حوزه سلامت، مراجعان به مراکز درمان ناباروری در حال افزایش‌اند و این موضوع، هشداری جدی برای آینده سلامت جمعیت در استان محسوب می‌شود.

برخلاف تصور عمومی، ناباروری تنها به شهرهای صنعتی یا سبک زندگی مدرن محدود نمی‌شود؛ در استان سیستان و بلوچستان، عواملی همچون مصرف دخانیات، چاقی، کم‌تحرکی، تغذیه نامناسب، اختلالات روانی، خواب بی‌نظم و فقر اطلاعاتی درباره سلامت باروری در افزایش آمار ناباروری نقش دارند.

سبک زندگی ناسالم؛ علت مغفول مانده ناباروری در استان
در پی افزایش نگرانی‌ها پیرامون ناباروری در میان زوج‌های جوان در استان سیستان و بلوچستان، خداداد شیخ‌زاده، معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی زاهدان، در گفتگو با خبرنگارصدای ماشکید بر ضرورت آگاهی‌بخشی و ترویج سبک زندگی سالم برای حفظ و ارتقای سلامت باروری تأکید و بیان کرد: باروری یکی از ارکان اساسی زندگی مشترک است و ناباروری نه‌تنها یک چالش جسمی، بلکه منبعی از فشارهای روانی برای زوج‌ها محسوب می‌شود.

شیخ‌زاده ناباروری را به‌عنوان ناتوانی در باردارشدن پس از یک سال رابطه منظم بدون استفاده از روش‌های جلوگیری تعریف کرد و افزود: برای زنان بالای ۳۵ سال، این بازه زمانی به ۶ ماه کاهش می‌یابد و باید هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه شود.

وی تأکید کرد: ناباروری علل متعددی از جمله اختلالات هورمونی، مشکلات تخمک‌گذاری، اختلالات رحمی یا کاهش کیفیت اسپرم دارد؛ سبک زندگی ناسالم به‌عنوان یکی از عوامل نوظهور و تأثیرگذار در کاهش قدرت باروری شناخته می‌شود.

معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی زاهدان تصریح کرد: اضافه‌وزن، تغذیه ناسالم، کم‌تحرکی، مصرف دخانیات، اضطراب و خواب نامنظم از جمله عوامل تهدیدکننده سلامت باروری هستند.

شیخ‌زاده ادامه داد: ورزش منظم، حتی در حد ۳۰ دقیقه پیاده‌روی سریع روزانه، می‌تواند با بهبود متابولیسم و تنظیم هورمون‌ها، نقش مهمی در تقویت قدرت باروری ایفا کند. به‌ویژه در اقلیم گرم و خشک سیستان و بلوچستان، توصیه می‌شود فعالیت‌های بدنی در ساعات خنک‌تر روز انجام شود.

خواب منظم و کافی را نیز یکی از ارکان تعادل هورمونی
وی خواب منظم و کافی را نیز یکی از ارکان تعادل هورمونی معرفی کرد و هشدار داد که خواب کمتر از ۶ ساعت یا بیشتر از ۹ ساعت در شبانه‌روز اثر منفی بر باروری دارد و همچنین بر اهمیت تغذیه صحیح تأکید و اظهار کرد: کمبود ریزمغذی‌هایی همچون اسیدفولیک، آهن، روی و ویتامین D می‌تواند عملکرد تخمدان‌ها و کیفیت اسپرم را به‌شدت تحت‌تأثیر قرار دهد.

معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی زاهدان توصیه کرد: زوجین مصرف میوه و سبزی‌ها تازه، غلات کامل، پروتئین‌های سالم و لبنیات کم‌چرب را در رژیم روزانه خود بگنجانند و از غذاهای سرخ‌شده و پرچرب پرهیز کنند.

شیخ‌زاده به تأثیر منفی دخانیات بر قدرت باروری پرداخت و گفت: استعمال دخانیات، هم در زنان و هم در مردان، یکی از عوامل اصلی کاهش توانایی باروری است؛ سیگار در زنان باعث کاهش ذخیره تخمدانی و افزایش احتمال سقط می‌شود و در مردان، کیفیت اسپرم را به‌شدت پایین می‌آورد؛ دخانیات همچنین سلامت جنین و نوزاد را نیز تهدید می‌کند و خطراتی چون زایمان زودرس و مرگ ناگهانی نوزاد را افزایش می‌دهد.

محافظت  از سلامت باروری از سلامت باروری
معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی زاهدان در پایان خاطرنشان کرد: با رعایت اصول ساده اما مؤثر می‌توان به‌راحتی از سلامت باروری محافظت کرد و از زوج‌های جوان خواست تا با ترک عادات غلط، پیروی از سبک زندگی سالم و مراجعه زودهنگام به مراکز درمانی، مسیر فرزندآوری را هموارتر سازند؛ این دانشگاه و معاونت بهداشت آن آمادگی کامل برای ارائه خدمات آموزشی، مشاوره‌ای و درمانی به زوج‌های سراسر استان را دارد.

 صدای شهروندان: وقتی آرزوی فرزند، در حسرت می‌ماند
فهیمه مشهدی ۲۹ساله، از اهالی منطقه شیرآباد زاهدان نیز در گفتگو با خبرنگار ما بیان کرد: چهار سال است ازدواج کرده‌ایم و هنوز بچه‌دار نشده‌ایم؛ دکتر گفته مشکل خاصی نیست؛ اما استرس و تغذیه ناسالم، تأثیر زیادی دارد؛ همسرم شب‌ها تا دیروقت بیدار است و سیگار هم می‌کشد.

رضا نسطو یکی دیگر از شهروندان، نیز به بُعد اقتصادی ماجرا اشاره کرد و افزود: برای آزمایش‌ها باید به مرکز درمان ناباروری برویم؛ ولی هزینه‌ها سنگین است، بیمه برخی خدمات را پوشش می‌دهد؛ اما داروها و رفت و آمد هنوز مشکل‌زاست.

این تجربه‌ها نشان می‌دهد که مشکل ناباروری نه فقط جنبه پزشکی، بلکه اجتماعی، روانی و اقتصادی نیز دارد، نبود آموزش‌های لازم و انگ‌های اجتماعی در برخی خانواده‌ها نیز باعث تأخیر در درمان می‌شود.

پیشنهادهای راهبردی برای کاهش ناباروری در استان
پیشنهادهای راهبردی برای کاهش ناباروری در استان شامل آموزش در مدارس و رسانه‌ها با ورود مفاهیم سلامت باروری و سبک زندگی سالم به محتوای آموزشی نوجوانان و جوانان می‌تواند تأثیر عمیقی داشته باشد و همچنین گسترش مراکز درمان ناباروری در شهرهای کوچک‌تر که متأسفانه تمرکز درمان‌ها در زاهدان، زوج‌های ساکن شهرستان‌ها را از دریافت خدمات باز می‌دارد.

حمایت‌های مالی و تسهیلاتی که با پوشش ۱۰۰ درصدی درمان ناباروری برای زوج‌های کم‌درآمد می‌تواند مسیر درمان را تسهیل کند، و همچنین ترویج سبک زندگی سالم از طریق رسانه‌های محلی و امامان جمعه می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد؛ زیرا نقش نهادهای دینی و فرهنگی در اصلاح رفتارهای سبک زندگی در این استان انکارناپذیر است و استفاده از مشاوران تغذیه، روان‌شناس و مربی ورزش در خانه‌های بهداشت زیرا باروری صرفاً به مسائل پزشکی محدود نیست.

سیستان‌وبلوچستان در آستانه یک بحران جمعیتی پنهان
اگرچه آمارهای رسمی از نرخ ولادت بالا در سیستان و بلوچستان حکایت دارد، اما روندهای اجتماعی و بهداشتی حاکی از شکل‌گیری یک بحران پنهان در حوزه باروری هستند. زوج‌های زیادی در این استان با سبک زندگی ناسالم، تغذیه ضعیف، استرس، بی‌تحرکی و اعتیاد به دخانیات، شانس باروری خود را از دست می‌دهند.
در شرایطی که سیاست‌های کلان نظام بر جوان‌سازی جمعیت و حمایت از فرزندآوری متمرکز شده، توجه به‌سلامت باروری در استان‌هایی مانند سیستان و بلوچستان که هم‌زمان با فرصت و تهدید مواجه‌اند، از اهمیت دوچندان برخوردار است.

آینده جمعیت ایران، در گروی توجه جدی به‌سلامت نسل امروز است؛ نسلی که اگر امروز به آن آگاهی، آموزش و خدمات داده نشود، فردا در بحران جمعیتی و روانی گرفتار خواهد شد.

انتهای خبر/