طرح‌های توسعه محور وزارت نیرو پاسخی جدی به بحران خشکسالی؛

امید به پایان بی‌آبی در مهرستان

کاهش دبی منابع زیرزمینی و تداوم خشکسالی، مهرستان را با بحران آب مواجه کرده اما طرح‌هایی چون اصلاح شبکه و بهره‌برداری از سد ماشکید، امید به بهبود را افزایش داده است.

به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «صدای ماشکید» بحران آب شرب در شهرستان مهرستان، به‌ویژه در مناطق کهن‌مگار و کهن‌شهر، به مرحله‌ای بحرانی رسیده است که نه‌تنها سلامت عمومی مردم را تهدید می‌کند، بلکه نارضایتی گسترده‌ای را نیز میان اهالی این مناطق ایجاد کرده است.

علی‌رغم وجود منابع آبی و مشارکت مردمی در تجهیز چاه‌ها، ضعف‌های مدیریتی، نبود زیرساخت‌های کافی و بی‌توجهی به مناطق روستایی و کم‌برخوردار، موجب شده تا ساکنان این دو منطقه با چالش‌های جدی در تأمین یکی از اساسی‌ترین نیازهای زندگی یعنی آب شرب مواجه باشند؛ آنچه بر شدت بحران می‌افزاید، استفاده اضطراری از آب کشاورزی برای مصارف خانگی و نبود برنامه‌ریزی دقیق برای مدیریت منابع موجود است.

 مشکل بی‌آبی روستا با یک انشعاب ساده قابل حل است
در حالی که خط انتقال آب سد ماشکید علیا به مقصد شهر مهرستان در حال بهره‌برداری است، اهالی روستای کهن‌مگار از توابع شهرستان مهرستان، همچنان در شرایط دشوار بی‌آبی به سر می‌برند؛ پرویز اربابی، دهیار روستای کهن‌مگار، در گفتگو با خبرنگار ما با اشاره به وضعیت فعلی این روستا و پروژه‌های در حال اجرای آبرسانی، بیان کرد: مشکل آب شرب مردم روستا با یک انشعاب ساده از خط انتقال اصلی، به‌راحتی قابل حل است.

وی با بیان اینکه چاه آب شرب روستا هم‌اکنون فعال است و خط پمپاژ انتقال آب از محل چاه به سمت روستا اجرا شده، افزود: مسیر خط انتقال آب سد ماشکید علیا به مهرستان دقیقاً از نزدیکی همین محل عبور می‌کند و با صرف کمترین هزینه، امکان گرفتن یک انشعاب برای تأمین پایدار آب شرب روستا وجود دارد.

دهیار کهن‌مگار یادآور شد که در زمان اجرای این پروژه، جلسه‌ای با حضور مسئولان از جمله بخشدار وقت در مسجد جامع روستا برگزار شده بود که در آن وعده داده شد برای روستای کهن‌مگار و بیش از ۲۰ روستای دیگر از این مسیر، انشعاب آب در نظر گرفته شود؛ با این حال، تاکنون هیچ اقدامی در این زمینه انجام نشده و ساکنان منطقه همچنان از کمترین دسترسی به آب شرب محروم‌اند.

وی تأکید کرد: خط پمپاژ ما دقیقاً از زیر لوله اصلی سد عبور می‌کند؛ فقط کافی است یک انشعاب به روستا اختصاص یابد تا این معضل بزرگ برای مردم ما برطرف شود؛ با توجه به نزدیکی محل، این کار هزینه چندانی برای دولت یا دستگاه‌های مسئول ندارد، اما می‌تواند تأثیر شگرفی در زندگی مردم داشته باشد.

اربابی در پایان خواستار توجه جدی مسئولان استانی و کشوری به این موضوع شد و گفت: ما بارها این خواسته را مطرح کرده‌ایم، اما همچنان در بلاتکلیفی هستیم؛ تقاضای ما این است که وعده داده‌شده در خصوص انشعاب آب عملیاتی شود و مردم این منطقه از وضعیت بحرانی بی‌آبی نجات پیدا کنند.

کهن‌شهر بدون آب؛ لوله‌ها خشک و خانواده‌ها درمانده
رضا بهرامی یکی از اهالی محله کهن‌شهر مهرستان نیز در گفتگو با خبرنگار ما بیان کرد: در محله کهن‌شهر مهرستان، ما با یک بحران تمام‌عیار روبه‌رو هستیم؛ لوله‌های آب شرب عملاً خشک شده‌اند و با اینکه هزینه آب‌بها پرداخت می‌کنیم، هیچ آبی از شیرهای خانه جاری نمی‌شود.

وی افزود: تنها راه باقی‌مانده برای ما، استفاده از پمپ کشاورزی است؛ پمپی که برای آبیاری طراحی شده و نه برای مصرف انسانی. آب آن نه‌تنها بهداشتی نیست، بلکه خطر ابتلا به بیماری‌های پوستی و گوارشی را به‌شدت افزایش داده است، به‌ویژه برای کودکان و سالمندان.

فشار اقتصادی مضاعف بر مردم کم‌برخوردار
این شهروند مهرستانی تصریح کرد: این وضعیت، علاوه بر تهدید سلامت عمومی، فشار اقتصادی زیادی نیز به خانواده‌ها وارد کرده است؛ خرید آب، یا استفاده هزینه‌بر از منابع غیربهداشتی، برای خانواده‌های کم‌درآمد بسیار سنگین شده است؛ از مسئولان انتظار داریم که نه فقط به شهر، بلکه به محلات کم‌برخوردار هم توجه کنند و با تقویت زیرساخت‌ها و مدیریت صحیح، آب شرب سالم را برای همه تضمین کنند.

خشکسالی بی‌سابقه؛ زنگ خطر برای منابع آبی سیستان و بلوچستان
بر اساس شاخص‌های اقلیمی و آمارهای ثبت‌شده سیستان و بلوچستان طی دو دهه اخیر با یکی از شدیدترین دوره‌های خشکسالی در تاریخ خود مواجه بوده است.

کاهش مستمر بارندگی، افت سطح آب‌های زیرزمینی، کاهش کیفیت منابع آبی، و وابستگی بالای تأمین آب شرب به منابع محدود زیرسطحی، چالش‌هایی را پدید آورده‌اند که نه‌تنها تأمین آب را دشوارتر کرده، بلکه پایداری زیستی و امنیت آبی بسیاری از مناطق استان را تحت‌تأثیر قرار داده است.

کاهش دبی چاه‌ها؛ افت شدید دسترسی مردم به آب 
مناطق شرقی استان از جمله شهرستان مهرستان، به‌ویژه به دلیل موقعیت جغرافیایی، دمای بالای هوا و کمبود منابع جایگزین، بیش از پیش تحت‌فشار این بحران قرار دارند. تحلیل وضعیت منابع آبی مهرستان نشان می‌دهد که دبی چاه‌های آب شرب این شهر از ۷۰ لیتر بر ثانیه در سال‌های گذشته به کمتر از ۳۵ لیتر بر ثانیه کاهش‌یافته است.

این کاهش شدید، نه‌تنها به‌صورت مستقیم روی میزان دسترسی مردم به آب تأثیر گذاشته، بلکه ساختار مدیریت توزیع را نیز با محدودیت‌های قابل‌توجهی روبه‌رو کرده است.

روزمرگی مردم زیر سایه بی‌آبی و نوبت‌بندی آب 
اما این ارقام و نمودارها، در زندگی روزمره مردم تجربه‌ای ملموس دارند. خشکسالی برای بسیاری از ساکنین، به معنای جیره‌بندی آب، نوبت‌بندی ساعتی، کم‌فشاری شیرهای آب در روزهای گرم، و در برخی مناطق، بی‌آبی کامل در ساعات طولانی روز است.

در ادامه این گزارش، با استناد به اظهارات فرهاد سرگلزایی، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان، اقدامات صورت‌گرفته برای مدیریت بحران، رفع تنش آبی از مهرستان، و برنامه‌های اصلاحی و مشارکتی در محلات و روستاهای آسیب‌دیده، به‌ویژه محله کهن‌شهر و روستای کهن‌مگار تشریح می‌شود؛ مناطقی که به‌رغم شرایط سخت، همچنان در مسیر امید و همراهی حرکت می‌کنند.

آغاز طرح‌های زیرساختی برای مقابله با بحران آب
فرهاد سرگلزایی مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان در پاسخ به دغدغه‌های مطرح‌شده در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «عصرهامون» بیان کرد: متأسفانه در پی کاهش شدید منابع آبی، دبی ۷ حلقه چاه تأمین‌کننده آب شرب شهر مهرستان از حدود ۷۰ لیتر بر ثانیه به ۳۵ لیتر بر ثانیه کاهش‌یافته است.

تأمین لوله‌های شبکه و انتقال به مناطق بحرانی 
سرگلزایی تصریح کرد: در راستای رفع تنش آبی و تقویت زیرساخت‌های توزیع، عملیات اجرای خط انتقال جدید با لوله‌هایی به قطر ۴۰۰ میلی‌متر برای اتصال مخزن جدید ذخیره آب شهر مهرستان به شبکه توزیع آغاز شده است.

وی افزود: این پروژه که باهدف بهبود فشار شبکه و تأمین پایدار آب در محلات دچار کم‌آبی اجرا می‌شود، در مجموع ۲ کیلومتر طول دارد که تاکنون ۵۰۰ متر از آن به اجرا رسیده است.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان ادامه داد: همچنین لوله‌های مورد نیاز برای اصلاح و توسعه شبکه در محله‌های آسیب‌دیده، به‌ویژه کهن‌شهر، از سوی شرکت آب و فاضلاب تأمین و به‌زودی به شهرستان منتقل خواهد شد.

شهر مهرستان از آب سد سیراب می‌شود
باوجود دشواری‌های ناشی از کاهش منابع آب زیرزمینی و افت محسوس دبی چاه‌ها در شهر مهرستان، طرح‌ها و اقدامات جبرانی در سطح شهرستان با جدیت دنبال می‌شود. در همین راستا، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان در بخش دیگری از سخنان خود از تکمیل طرح انتقال آب از سد ماشکید علیا توسط شرکت مدیریت منابع آب و نیروی ایران خبر داد و اظهار امیدواری کرد: با بهره‌برداری از این طرح ملی، شاهد بهبود محسوس در وضعیت تأمین آب شرب مهرستان خواهیم بود و تنش‌های آبی فعلی، به‌ویژه در فصل تابستان، برطرف خواهد شد.

جیره‌بندی آب در کهن‌شهر؛ محرومیت بخش بالادست 
عبدالسلام کریمزایی، مدیر امور آب و فاضلاب شهرستان مهرستان نیز، در تشریح وضعیت توزیع آب در سطح شهر نیز در گفتگو با خبرنگار ما گفت: در پی کاهش محسوس دبی چاه‌های آب شرب شهر مهرستان بر اثر خشکسالی‌های اخیر، ناچار شدیم توزیع آب را به‌صورت جیره‌بندی یک روز در میان در سطح محلات و مرکز شهر اجرا کنیم. در حال حاضر، محله کهن‌شهر نیز در همین برنامه جیره‌بندی قرار دارد و آب‌رسانی به آن از ساعت ۷ بعدازظهر تا ۷ صبح روز بعد انجام می‌شود.

وی ادامه داد: طبق برآوردهای ما، حدود ۹۰ درصد از مشترکین این محله در این بازه زمانی از آب برخوردار هستند، اما متأسفانه در بخش بالادست که به محله مدرسه دینی معروف است، به دلیل افت فشار، آب جریان نمی‌یابد.

اجرای خط انتقال جدید برای رفع مشکل کهن‌شهر
کریمزایی افزود: برای بهبود وضعیت و حل مشکل این منطقه، اجرای خط انتقال به طول ۲ هزار و ۵۰۰ متر از مسیر بیمارستان تا محله مدرسه دینی در برنامه قرار داد؛ در حال حاضر، لوله ورودی کهن‌شهر با قطر ۱۱۰ میلی‌متر برای ۷۰۰ مشترک فعال پاسخ‌گوی نیاز این بخش نیست و افزایش ظرفیت انتقال، ضرورتی فوری است.

آب‌رسانی با تانکر در کنار اصلاح شبکه
کریمزایی با بیان اینکه در کنار این طرح، پروژه‌ای برای اصلاح و توسعه شبکه داخلی به طول یک هزار متر در دستور کار قرار گرفته است، افزود: برای جلوگیری از محرومیت مطلق محله «مدرسه دینی»، در حال حاضر با یک دستگاه تانکر، آب‌رسانی اضطراری به خانوارهای بدون آب در حال انجام است و این روند تا زمان اجرای خط انتقال ادامه خواهد داشت.

مشارکت مردمی در کهن‌مگار، الگوی تاب‌آوری در بحران
مدیر امور آب و فاضلاب شهرستان مهرستان در بخش دیگری از سخنانش، به اقدامات انجام‌شده در روستای کهن‌مگار اشاره کرد و گفت: این روستا تحت پوشش مجتمع آب‌رسانی کهن‌کُهور قرار دارد و باوجود نبود اعتبار دولتی، ۸ کیلومتر خط پمپاژ و بخشی از شبکه داخلی، دو حلقه چاه تجهیزشدن و خط برق آن با مشارکت مستقیم اهالی اجرا شده است.

وی در پاسخ به پرسش جذب نیروی آبدار برای این منطقه خاطرنشان کرد: در حال حاضر دادرحمن دهانی به‌عنوان آبدار محلی، تمام امور بهره‌برداری، کلرزنی، رفع شکستگی‌ها، قرائت و وصول مطالبات را انجام می‌دهد. با توجه به ساختار خصوصی شرکت و وابستگی حقوق آبداران به آب‌بها، استخدام نیروی جدید بدون مجوز رسمی امکان‌پذیر نیست؛ متأسفانه وصولی ماهانه همه روستاهای مجتمع کمتر از ۲ میلیون تومان است.

بر اساس این گزارش، اقدامات فنی در حوزه توسعه زیرساخت‌های آب‌رسانی، به‌روزرسانی و اصلاح شبکه‌های توزیع، و اجرای طرح‌های انتقال با رویکرد مدیریت بهینه منابع، در کنار مشارکت فعال جامعه محلی، نشانگر حرکت هدفمند به‌سوی ارتقای پایداری تأمین آب و کاهش تنش آبی در شهرستان مهرستان است.

انتهای خبر/